Η κοινότητα που δημιουργήθηκε στα Μάταλα αποτελούσε πόσο έλξης για χιλιάδες «παιδιά των λουλουδιών» που ήθελαν να δουν τη συμβαίνει εκεί.
Κατοικούνται ήδη από τη αρχαιότητα. Τα Μάταλα βρίσκονται 70 χλμ από το Ηράκλειο στον κόλπο της Μεσσαράς, η παραλία έχει μήκος 250 μέτρα και αποτελείται από άμμο και βότσαλα ενώ της έχει απονεμηθεί και γαλάζια σημαία.
Οι σκαλιστές σπηλιές λαξεύτηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια και εικάζεται ότι χρησιμοποιηθήκαν σαν κατοικίες και τάφοι τη ρωμαϊκή περίοδο. Κατά τη μινωική περίοδο ήταν επίνειο της Φαιστού και ναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου σύμφωνα με την Οδύσσεια.
Κινηματογραφικά τα Μάταλα απογειώθηκαν το 1970 με την ταινία «Η θεία μου η χίπισσα» με τη Ρένα Βλαχοπούλου.
Τα Μάταλα στη μυθολογία
Στην ελληνική μυθολογία τα Μάταλα σχετίζονται με την αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία. Σύμφωνα με τον μύθο, η Ευρώπη μάζευε άνθη με φίλες της. Όταν την είδε ο Δίας μεταμορφώθηκε σε άσπρο ταύρο. Εκείνη ανέβηκε στην πλάτη του και ο Δίας βούτηξε στη θάλασσα και κολύμπησε ως την Κρήτη. Ο μύθος τους θέλει να κολύμπησαν μέχρι τη θάλασσα των Ματάλων μέχρι το λιμάνι της Λεβίνου τον σημερινό οικισμό του Λέντα. Μαζί απέκτησαν 3 παιδιά και της χάρισε 3 δώρα, τον Τάλο, τον φύλακα της Κρήτης, ένα κυνηγόσκυλο και ένα όπλο που δεν αστοχούσε ποτέ. Την αποκατέστησε παντρεύοντάς την με τον βασιλιά της Κρήτης των Αστερίωνα.
Οι πρώτοι χίπις στα Μάταλα
Τη δεκαετία του '60 περίπου το 1965 έφτασαν πρώτα οι beatnix και ακολούθησαν στη συνέχεια οι χίπις που εγκαταστάθηκαν εκεί για 10 ολόκληρα χρόνια. Δούλευαν για να αγοράσουν ελάχιστα πράγματα, ψάρευαν για να φάνε, έκαναν διάφορες ουσίες. Κυκλοφορούσαν γυμνοί ή ημίγυμνοι. Ο λόγος για την εκεί εγκατάστασή τους ήταν η γενικότερη απογοήτευση για το παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι. Οι χίπις ήταν κατά του ρατσισμού, του ιμπεριαλισμού, των πολέμων και όσων όλων ταλάνιζαν την ανθρωπότητα τότε.
Στις σπηλιές κατοικούσαν μόνιμα περίπου 100 άτομα ενώ το καλοκαίρι τα Μάταλα επισκέπτονταν σχεδόν 100.000 άτομα ανάμεσά τους οι Τζάνις Τζόπλιν, ο Μπομπ Ντίλαν και ο Τζον Μίτσελ. Έμειναν μαζί με τους χίπιδες και άντλησαν έμπνευση για να γράψουν τραγούδια.
Το 1968 το Time κάνει τα Μάταλα εξώφυλλο και γίνονται γνωστά παγκοσμίως. Τότε σημειώθηκε έκρηξη στον αριθμό των επισκεπτών.
«Ανώμαλοι» και «βρωμεροί» έγραφαν οι ελληνικές εφημερίδες σημαίνοντας ότι οι χίπιδες ήθελαν να εγκαταστήσουν το τρίτο φύλλο. Ακολουθεί εισαγγελική έρευνα και γίνονται οι πρώτες συλλήψεις για κατοχή ναρκωτικών.
Οι αρχές είχαν διαμηνύσει ότι όσοι έμεναν εκεί μπορούσαν να παραμείνουν αλλά όσοι έφευγαν, δεν θα μπορούσαν να γυρίσουν. Η αρχή του τέλους ήταν στις αρχές του 70 όταν κυκλοφόρησαν fake news για παγκόσμιο συνέδριο των χίπις. Ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων στις σπηλιές μειώθηκε δραστικά και οι σπηλιές έκλεισαν το 1977 μετά από παρέμβαση της εκκλησίας. Πλέον παρέμειναν ελάχιστοι κάτοικοι. Κάποιοι πήγαν σε άλλα μέρη της Κρήτης ενώ κάποιοι πήγαν στην Ίο.
Οι χίπις άφησαν το μήνυμά τους γραμμένο σε έναν τοίχο απέναντι από την παραλία. «Today, is life, tomorrow never comes». Αυτό λέγεται ότι γράφτηκε σαν καλωσόρισμα στον Τζόρτζ Χάρισον.
Ο Ρίτσαρντ Νίξον λέγεται ότι έδωσε μήνυμα να κλείσουν οι σπηλιές γιατί εκεί είχαν καταφύγει πολλοί Αμερικανοί που ήθελαν να αποφύγουν τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Στην περιοχή υπάρχει και μία ελιά 600 ετών και 6 μέτρων, που προοριζόταν για καυσόξυλα. Τη φιλοτέχνησε ο Σπύρος Στεφανάκης το 2009-2011 και συμβολίζει την ίδια τη ζωή. Σκαλισμένοι μέσα στα κλαδιά είναι ο Δίας, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος και ο Ερμής ενώ εσωτερικά αναγράφεται το ρητό του Ηράκλειτου «τα πάντα ρει» και οι λέξεις: ειρήνη, αγάπη, ευτυχία και ελπίδα.
{https://www.youtube.com/watch?v=GAcIYY6tAO4}