Αυτό επισημαίνει το ΥΠΕΚΑ σε ενημερωτικό σημείωμα σχετικά με το νομοσχέδιο «Ενίσχυση της ανακύκλωσης και βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων» που βρίσκεται σε Δημόσια Διαβούλευση, τονίζοντας ότι η ανάγκη επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ προκύπτει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98 η οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το ν. 4042/2012, «κάτι που όλες οι Περιφέρειες ασφαλώς γνωρίζουν εδώ και αρκετούς μήνες». Ήδη όπως αναφέρεται έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας Κρήτης και βαίνουν προς ολοκλήρωση οι διαδικασίες επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ των Περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας.
Το υπουργείο σημειώνει ακόμη για τα ΠΕΣΔΑ ότι η δεσμευτικότητα της γνώμης του ΥΠΕΚΑ έγκειται στον έλεγχο συμβατότητάς τους με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), τους στόχους του οποίου καλείται να εφαρμόσει ο κάθε ΠΕΣΔΑ, ως επιχειρησιακός σχεδιασμός. «Σε κάθε Περιφέρεια ο φορέας σχεδιασμού είναι υπεύθυνος για τον τρόπο με τον οποίο θα σχεδιάσει την εφαρμογή των κατευθύνσεων του ΕΣΔΑ με βάση τις πραγματικές ποσότητες αποβλήτων, τις υφιστάμενες υποδομές και το χρόνο ζωής τους, το μίγμα πολιτικών, δράσεων και μέτρων που θα χρησιμοποιηθούν. Το ποια έργα θα επιλεγούν αποτελεί επιλογή του κάθε ΠΕΣΔΑ αρκεί να επιτυγχάνονται έγκαιρα οι εθνικοί στόχοι».
Αναφορικά δε με τη δυνατότητα της κεντρικής διοίκησης να συντάσσει σχέδιο δράσης «εφόσον συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας παραβίασης νομοθεσίας της ΕΕ για τα
απόβλητα …», τονίζεται ότι αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση της πολιτείας, η οποία έχει εφαρμοστεί (με άλλη νομική μορφή) και έχουν εκδοθεί έντεκα (11) ΚΥΑ , με σκοπό την άμεση παύση της λειτουργίας ΧΑΔΑ, κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων ΠΕΣΔΑ για να δοθούν λύσεις σε Δήμους που έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. «Η προτεινόμενη διάταξη δεν αφορά τον περιφερειακό σχεδιασμό και τις σχετικές προβλεπόμενες υποδομές, αλλά αναφέρεται σε ενδεχόμενα έκτακτα μέτρα που απαιτείται να ληφθούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος π.χ. των παράνομων χωματερών και οι οποίες λειτουργούν με ευθύνη των Δήμων. Δεν αφορά επομένως αρμοδιότητα που σήμερα ασκείται από τις Περιφέρειες».
Στο σημείωμα τονίζεται ακόμη ότι:
«Με το σχέδιο νόμου, εισάγονται ρυθμίσεις για τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας των ΣΕΔ, την καλύτερη αξιοποίηση των εσόδων τους, τον αποτελεσματικότερο έλεγχό τους και τη διασφάλιση της λειτουργίας του ανταγωνισμού στον κλάδο της ανακύκλωσης. Παράλληλα αποσαφηνίζονται οι υποχρεώσεις των ΣΕΔ, του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και των φορέων διαχείρισης των αποβλήτων, μειώνεται η γραφειοκρατία, αίρονται ασάφειες της νομοθεσίας και καταργούνται ανεπίκαιρες διατάξεις. Με την πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ, μεταξύ άλλων:
1) θεσπίζεται υποχρεωτική χωριστή συλλογή 4 ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο) και
2) διπλασιάζεται ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (από 10 σε 20%),
3) αυστηροποιείται ο έλεγχος των ΣΕΔ, με την εισαγωγή δικλείδων ασφαλείας στη λειτουργία τους, με βάση τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να βελτιωθεί ο τρόπος αξιοποίησης των εσόδων τους, που εντέλει αποτελούν κοινό πόρο που προέρχεται από τους χρήστες των προϊοντων, όριο στα διοικητικά κόστη ίσο με το 10% των ετήσιων εσόδων, εισαγωγή διατάξεων που εξασφαλίζουν τον υγιή ανταγωνισμό, αποσαφήνιση των υποχρεώσεών τους έναντι της πολιτείας κλπ.
4) αυξάνεται η εισφορά των συστημάτων στον ΕΟΑΝ από 2 σε 3% των εσόδων τους προκειμένου να διαθέτει πρόσθετους πόρους για τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης,
5) τίθενται αυστηρά ποιοτικά κριτήρια για τα προϊόντα των διεργασιών ανακύκλωσης,
6) συστήνεται Επιτροπή Διαβούλευσης στην οποία συμμετέχουν τα ΣΕΔ, εκπρόσωποι της αγοράς, ανακυκλωτές και ΜΚΟ,
7) καταργείται η υποχρέωση άδειας συλλογής και μεταφοράς από τους Δήμους,
Η περαιτέρω ενίσχυση της ανακύκλωσης αποτελεί στρατηγική επιλογή μας και είναι αδιαπραγμάτευτη. Αυτό αποτυπώνεται και στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό. Η χώρα υπολείπεται των ποσοτικών στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης που έχουν τεθεί με βάση τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Η μη επίτευξή των στόχων αυτών έχει ως συνέπεια να οδηγούνται σε ΧΥΤΑ πολύτιμοι πόροι που θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην παραγωγική αλυσίδα. Σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, η ενίσχυση της ανακύκλωσης αποτελεί κλειδί στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενός σύγχρονου μοντέλου διαχείρισης των αποβλήτων και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να εξασφαλιστεί ένα αυστηρότερο και πιο φιλόδοξο ρυθμιστικό πλαίσιο κανόνων και στόχων.
Σήμερα, απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους, όπως τα ΣΕΔ που φέρουν την ευθύνη για τη διαχείριση ορισμένων ειδικών ρευμάτων αποβλήτων (συσκευασίες, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά, αυτοκίνητα, μπαταρίες, λάστιχα, ορυκτέλαια και μπάζα), την Τοπική Αυτοδιοίκηση που φέρει την ευθύνη για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων, την ίδια την Πολιτεία που έχει την εποπτεία και την ευθύνη χάραξης της πολιτικής και του στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά και από καθέναν από μας, από τη συμμετοχή του οποίου κρίνεται τελικά το αποτέλεσμα. Το ΥΠΕΚΑ, αναλαμβάνοντας το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί και προβαίνει με σοβαρότητα στις προσήκουσες ενέργειες στο μέτρο των αρμοδιοτήτων του και του επιτελικού του ρόλου. Το ίδιο πρέπει να πράξουν όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι έναντι των πολιτών και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων».