Όπως επισημαίνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, η υπέρβαση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος του κρατικού προϋπολογισμού κατά 2,4 δισ. ευρώ και η διαμόρφωση του πλεονάσματος αυτού στα 4,39 δισ. ευρώ είναι ένα αποτέλεσμα το οποίο «δύναται να βελτιώσει την εκτίμηση της Εισηγητικής Έκθεσης του προϋπολογισμού του 2017 για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης (1,09% του ΑΕΠ) βάσει της μεθοδολογίας της Σύμβασης Χρηματοπισωτικής Διευκόλυνσης (ΣΧΔ) για το 2016». Βέβαια, όπως διευκρινίζει το Συμβούλιο, «μία εκτίμηση για το πρωτογενές αποτέλεσμα της ΓΚ βάσει ΣΧΔ ενέχει κινδύνους, υπό την έννοια ότι από τη διαμόρφωση του αποτελέσματος από τροποποιημένη ταμειακή βάση του ΚΠ μέχρι την διαμόρφωση σε εθνικολογιστικούς όρους και στη συνέχεια βάσει των όρων της ΣΧΔ σε επίπεδο ΓΚ μεσολαβούν πολλές και σημαντικές προσαρμογές, με πολλούς εμπλεκόμενους φορείς (Φορείς ΓΚ, ΕΛΣΤΑΤ, «Θεσμοί»)».
Ωστόσο, όπως επισημαίνει στη συνέχεια το Συμβούλιο, «αν υποτεθεί ότι οι εθνικολογιστικές προσαρμογές δεν θα μεταβληθούν σημαντικά σε σχέση με την Εισηγητική Έκθεση, καθώς και ότι δεν θα υπάρξει κάποια σημαντική επιβάρυνση εντός του Δεκεμβρίου από υποτομέα της ΓΚ, η οποία δεν έχει αποτυπωθεί στα προσωρινά στοιχεία του ΚΠ του Δεκεμβρίου, τότε το πρωτογενές πλεόνασμα της ΓΚ βάσει ΣΧΔ εκτιμάται ότι μπορεί να υπερβεί το 1,5% και να προσεγγίσει ακόμα και το 2%».
Ως παράδειγμα σημαντικής μεταβολής των εθνικολογιστικών προσαρμογών, το Συμβούλιο παραθέτει το ενδεχόμενο «το πρωτογενές αποτέλεσμα βάσει της ΣΧΔ να επιβαρυνθεί στην περίπτωση που το θετικό ταμειακό αποτέλεσμα του ΚΠ είχε αρνητική επίδραση στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του ελληνικού δημοσίου».
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ο αντίκτυπος των θετικών αποτελεσμάτων του ΚΠ στο πρωτογενές αποτέλεσμα σε όρους ΣΧΔ θα ήταν ουδέτερος ή και αρνητικός, διότι αυτό προσδιορίζεται σε «δεδουλευμένη βάση», συνεπώς θα συμπεριελάμβανε την αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ελληνικού δημοσίου)», διευκρινίζει το Συμβούλιο.
Αναλυτικά, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, στο συνοπτικό σημείωμα αξιολόγησης της πορείας εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού επισημαίνει τα ακόλουθα:
Στο δωδεκάμηνο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2016 το ισοζύγιο του ΚΠ παρουσίασε έλλειμμα ύψους €1.185 εκατ. ή -0,7% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος €3.530 εκατ. το αντίστοιχο διάστημα του 2015. Αντίστοιχα, το πρωτογενές πλεόνασμα του ΚΠ διαμορφώθηκε σε €4.392 εκατ. ή σε 2,5% του ΑΕΠ, έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος €2.270 εκατ. για την ίδια περίοδο το 2015 και στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα €1.983 εκατ.
Η θετική αυτή εικόνα οφείλεται: (α) πρωτίστως στην υπέρβαση των εσόδων (προ επιστροφών φόρων) του ΤΠ κατά €1.798 εκατ., σε σχέση με το στόχο και (β) στη συγκράτηση των δαπανών του ΚΠ (ΤΠ και ΠΔΕ), έναντι των στόχων, κατά €816 εκατ.
Tα έσοδα του ΤΠ (προ επιστροφών φόρων) αυξήθηκαν έναντι των αντίστοιχων εισπράξεων του 2015 κατά 7,2% και συγκεκριμένα ανήλθαν στο ποσό των €53.061 εκατ., υπερσκελίζοντας τον στόχο κατά €1.798 εκατ. Η θετική αυτή εικόνα οφείλεται αφενός στο ότι τα έσοδα του έτους 2015 κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου ήταν ιδιαίτερα χαμηλά («αποτέλεσμα βάσης») και αφετέρου στη λήψη πλήθους φορολογικών μέτρων, από τον Ιούλιο του 2015. Η ανάλυση των επιμέρους κατηγοριών φορολογικών εσόδων δεν είναι διαθέσιμη στο προσωρινό δελτίο του Δεκεμβρίου. Ωστόσο εκτιμάμε ότι, ακολουθώντας την τάση των προηγούμενων μηνών, η εξέλιξη αυτή προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των φορολογικών εσόδων, τόσο από εισπράξεις Άμεσων όσο και Έμμεσων φόρων. 1 Τα αποτελέσματα καταγράφονται σε ταμειακή βάση, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά εντός του κειμένου.
Στο υπό εξέταση δωδεκάμηνο οι δαπάνες του ΤΠ αυξήθηκαν κατά 0,7% ή κατά €320 εκ. σε σχέση με το 2015 και διαμορφώθηκαν στα €48.865 εκ. Αύξηση κατά €543 εκ. ή ποσοστό της τάξης του 1,3% κατέγραψαν οι πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ, οι οποίες ωστόσο συγκρατήθηκαν σε σχέση με το στόχο κατά €331 εκ. Σημειώνεται ωστόσο, ότι οι πρωτογενείς δαπάνες του Δεκεμβρίου περιλαμβάνουν 630 εκατ. ευρώ για επιχορήγηση στον Ε.Φ.Κ.Α. για παροχή εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης σε χαμηλοσυνταξιούχους.
Στο δωδεκάμηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου ο προϋπολογισμός δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) παρουσίασε έλλειμμα ύψους 2.115 εκατ. ευρώ και υπήρξε υστέρηση τόσο στα έσοδα όσο και στις δαπάνες του ΠΔΕ, ως προς το στόχο. Παρά το μεγάλο ποσοστό εκτέλεσης που συντελέστηκε κατά το μήνα Δεκέμβριο στο σκέλος των δαπανών του Π.Δ.Ε. , αυτές παρέμειναν μειωμένες σε σχέση με τον ετήσιο στόχο κατά €462 εκ. Το αποτέλεσμα αυτό αποτελεί ένα αρνητικό σημείο στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, διότι στερεί από την ελληνική οικονομία τους αντίστοιχους «πόρους» υπό την μορφή δημοσίων επενδύσεων.
Αξιολόγηση-Συμπεράσματα: Όπως μπορεί να παρατηρηθεί στα διαγράμματα που ακολουθούν το θετικό αποτέλεσμα του ΚΠ σε σχέση με τον στόχο οφείλεται, κατά κύριο, λόγο σε σταθερή υπεραπόδοση των εισπράξεων από φορολογικά έσοδα καθόλη τη διάρκεια του έτους, η οποία συνεχίσθηκε και τον Δεκέμβρη (+3,5%). Από την άλλη πλευρά στο σκέλος των δαπανών, όπως ήταν αναμενόμενο, η ψαλίδα μεταξύ πραγματοποιηθέντων και εκτιμώμενων δαπανών έκλεισε σημαντικά τον Δεκέμβρη, με τις δαπάνες του Τ.Π. να εκτελούνται κατά 99,2%, έναντι του «στόχου». Μολαταύτα το 0,8% της απόκλισης έναντι του στόχου μεταφράζεται σε «συγκράτηση» δαπανών του ΤΠ κατά €354 εκ. Αν σε αυτό το ποσό συμπεριληφθεί η «συγκράτηση» δαπανών του ΠΔΕ κατά €462 εκ. και η υπεραπόδοση των εσόδων του ΚΠ κατά €1.616 εκ., έναντι των αντίστοιχων στόχων, προκύπτει μία ταμειακή βελτίωση του αποτελέσματος του ΚΠ κατά το μήνα Δεκέμβριο έναντι του στόχου της τάξης των €2,4 δισ. Το αποτέλεσμα αυτό δύναται να βελτιώσει την εκτίμηση της Εισηγητικής Έκθεσης του προϋπολογισμού για το πρωτογενές πλεόνασμα ΓΚ (1,09% του ΑΕΠ) βάσει της μεθοδολογίας της Σύμβασης Χρηματοπισωτικής Διευκόλυνσης (ΣΧΔ) για το 2016. Βέβαια μία εκτίμηση για το πρωτογενές αποτέλεσμα της ΓΚ βάσει ΣΧΔ ενέχει κινδύνους, υπό την έννοια ότι από τη διαμόρφωση του αποτελέσματος από τροποποιημένη ταμειακή βάση του ΚΠ μέχρι την διαμόρφωση σε εθνικολογιστικούς όρους και στη συνέχεια βάσει των όρων της ΣΧΔ σε επίπεδο ΓΚ μεσολαβούν πολλές και σημαντικές προσαρμογές, με πολλούς εμπλεκόμενους φορείς (Φορείς ΓΚ, ΕΛΣΤΑΤ, «Θεσμοί»).
Αν υποτεθεί πάντως ότι οι εθνικολογιστικές προσαρμογές δεν θα μεταβληθούν σημαντικά σε σχέση με την Εισηγητική Έκθεση, καθώς και ότι δεν θα υπάρξει κάποια σημαντική επιβάρυνση εντός του Δεκεμβρίου από υποτομέα της ΓΚ, η οποία δεν έχει αποτυπωθεί στα προσωρινά στοιχεία του ΚΠ του Δεκεμβρίου, τότε το πρωτογενές πλεόνασμα της ΓΚ βάσει ΣΧΔ εκτιμάται ότι μπορεί να υπερβεί το 1,5% και να προσεγγίσει ακόμα και το 2%.