«…Greece can be our next success story if reforms continue. The next important step is that Greece prepares a return to the market…» (=… Η Ελλάδα μπορεί να είναι η επόμενη ιστορία επιτυχίας μας. Το επόμενο βήμα είναι ότι η Ελλάδα προετοιμάζει μια επιστροφή στις αγορές…) Η αποστροφή περιλαμβάνεται σε newsletter του ESM προς τους επενδυτές, με την υπογραφή του Κλάους Ρέγκλινγκ, που αναρτήθηκε προχθές, 22/6.
Ο ESM, που ζητούσε από τις κυβερνήσεις ισχυρή «ιδιοκτησία» του προγράμματος, τώρα «πουλάει» στους επενδυτές- αγοραστές δικών του ομολόγων τη δική του «ιδιοκτησία» πάνω στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης και τη συμφωνία του Eurogroup. Όχι μόνο λόγω της ανάγκης να υποστηριχτεί ο πολιτικός συμβιβασμός του Λουξεμβούργου, αλλά και για λόγους πρακτικούς: ο ίδιος ο ESM εκδίδει ομόλογα και δανείζεται από τις αγορές. Κι επειδή η Ελλάδα είναι ο μοναδικός ενεργός «πελάτης» του, ο βασικός λόγος που δανείζεται είναι για να αναχρηματοδοτήσει παλαιά ή για να εκταμιεύσει τις δόσεις των νέων δανείων. Ο ESM, επίσης, δανείζεται για να εφαρμόσει τα λεγόμενα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το ελληνικό χρέος, αλλά και για να προετοιμάσει και τα μεσοπρόθεσμα έτσι ώστε να μην απαιτήσουν ούτε ευρώ νέου δανεισμού και να μην κοστίσουν τίποτα στα κράτη μέλη.
Αποδόσεις προ κρίσης
Αυτό σημαίνει ότι, όταν ο Κλάους Ρέγκλινγκ λέει πως είναι δυνατό η Ελλάδα να βγει στις αγορές ακόμη αι φέτος είναι ειλικρινής. Για την ακρίβεια, θέλει διακαώς να συμβεί αυτό και κάνει ό,τι μπορεί για να επισπευσθεί. Ουσιαστικά, το τελευταίο διάστημα πριμοδοτεί με κάθε λέξη του αυτή την εξέλιξη, πράγμα που αποτυπώθηκε και χθες, στην ανακοίνωση του οίκου Moody’s για αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας κατά μια βαθμίδα (από Caa2 σε Caa3). Παρ’ ότι η βαθμολογία του Moody’s παραμένει αυστηρότερη σε σχέση με αυτή της S&P και της Fitch, η θετική πρόβλεψη για το μέλλον προετοιμάζει το έδαφος και για νέα μελλοντική αναβάθμιση. Η εκτενής «αιτιολόγηση ψήφου» από τη Moody’s είναι στην πραγματικότητα μνημείο κοινοτοπίας (όσο μειώνεται το πολιτικό ρίσκο θα αυξάνεται πιστοληπτική βαθμολογία και αντιστρόφως-sic!), αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ο συγχρονισμός της απόφασης με τις κινήσεις του ESM και με την «πολιτική ομπρέλα» στήριξης της απόφασης του Eurogroup που άνοιξαν οι δανειστές. Αυτή πριμοδότησε ένα νέο κύμα μείωσης του επιτοκίου των δεκαετών ελληνικών ομολόγων κάτω από το 5,5%, επίπεδο χαμηλότερο και από αυτό του 2009 και μόλις 1,5% πάνω από τα πορτογαλικά αντίστοιχα επιτόκια.
Η πολιτική ομπρέλα
Το γιατί οι Ευρωπαίοι δανειστές εξωθούν συστηματικά, αν και με πολύ προσοχή και αρκετούς αστερίσκους, την Ελλάδα προς τις αγορές είναι πολιτικά προφανές. Θεωρούν ότι μια επιτυχής έξοδος με ένα ανεκτό επιτόκιο θα εξουδετερώσει τις αβυσσαλέες αντιφάσεις που διαπερνούν τις εκτιμήσεις τους για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Αν οι αγορές, για τους δικούς τους λόγους, προσποιηθούν ότι θεωρούν το ελληνικό βιώσιμο, οι αποκλίνουσες εκτιμήσεις του ΔΝΤ ή της ΕΚΤ θα έχουν μικρότερη σημασία. Άλλωστε, η υπό γερμανικό έλεγχο ηγεσία του ESM θα εξαντλήσει τα περιθώρια να αποδείξει στο τέλος του προγράμματος, σε 14 μήνες, ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος δεν είναι απαραίτητα. Κι αν η Ελλάδα έχει εν τω μεταξύ έχει αποκαταστήσει ένα σχετικά ομαλό πρόγραμμα δανεισμού, τα μέτρα για το χρέος θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα. Γι’ αυτό, άλλωστε, υπόσχονται στους επενδυτές ότι τα λεφτά τους θα είναι εξασφαλισμένα και καλυμμένα από μέρος του δανεισμού από τον ESM που θα χρησιμοποιηθεί ως «απόθεμα ασφαλείας».
Απροσδόκητος σύμμαχος το QE
Το γιατί οι αγορές φλερτάρουν μ’ αυτό το υπεραισιόδοξο σενάριο είναι άλλης τάξης ερώτημα. Μια απάντηση σ’ αυτό δίνουν οι ενδείξεις ότι η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ ξεμένει από καύσιμα, καθώς όλο και περιορίζοντα τα περιζήτητα γερμανικά ομόλογα που αφειδώς αγοράζει, ακόμη και με ζημιά της. Κι αυτό λόγω του πλαφόν που έχει ορίσει η ΕΚΤ οι αγορές της να μην υπερβαίνουν το ένα τρίτο των κρατικών ομολόγων της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς θα αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων 2,3 τρις. της ΕΚΤ, που σε μεγάλο βαθμό περιόριζε τις δανειακές ανάγκες των χωρών της Ευρωζώνης, τα κράτη θα αυξήσουν τον δανεισμό τους από τις αγορές. Το ειδικό βάρος των ελληνικών ομολόγων είναι βεβαίως μικρό, αλλά η συμπερίληψή τους στο καλάθι τις Ευρωζώνης θα δώσει συμβολική ώθηση σε μια νέα κερδοσκοπική εφόρμηση των hedge funds. Έτσι, το QE ενδέχεται να αποδειχθεί απροσδόκητος σύμμαχος, έστω κι αν η Ελλάδα δεν το γευτεί ποτέ…