Η επιτροπή εξετάσεων για τις Πανελλήνιες 2015 σύμφωνα με τον ΟΕΦΕ «πρωτοτύπησε» στο ερώτημα Β1β όπου ζητείται η μεταφορά των όρων στο ίδιο πρόσωπο και στον άλλο αριθμό. Επίσης για πρώτη φορά δεν εξετάστηκε η παραδοσιακή άσκηση, δηλαδή ο συντακτικός χαρακτηρισμός όρων - λέξεων των αποσπασμάτων.
Οι μαθητές έπρεπε να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή για να απαντήσουν στο σύνολο των ερωτήσεων.
Οι απαντήσεις στα Λατινικά των Πανελληνίων 2015 απο τον ΟΕΦΕ ΕΔΩ
Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «01eum et operam perdidi».
Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, turn intellegitur, quam fuerint inopes amicorum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram».
Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad earn obiurgandam venit, quod tonsoris praeripuisset officium.
A1. Να μεταφράσετε στο τετράδιο σας τα παραπάνω αποσπάσματα.
Μονάδες 40
Παρατηρήσεις
Β1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
parem : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος diu : τον συγκριτικό βαθμό
inopes : τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος
hoc : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
quos (το Ιο στο κείμενο) : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος
neutris : την ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
cultellum : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού
unguium : την κλητική πληθυντικού αριθμού
se : τη δοτική ενικού αριθμού στο α' πρόσωπο
earn : τη γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
Μονάδες 10
Β1 β. «Id exemplum sutorem quendam incitavit»: να μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό.
Μονάδες 5
Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω
ρηματικούς τύπους:
doceret: το σουπίνο στην αφαιρετική
respondebat: τη δοτική του γερουνδίου
solebat : τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος
perdidi: το α ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
fit : το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
ceciderunt: τη δοτική πληθυντικού αριθμού της μετοχής μέλλοντα στο ουδέτερο
γένος
fuerint: το γ' πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα
dixisse : το α' πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη
φωνή
ferunt: το γ' ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
referre : το β' ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή
interficiendo : το β' ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη
φωνή
cognovisset: το β' πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή elapso : το γ' πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού resecandorum : το γ' ενικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή
obiurgandam : το απαρέμφατο του παρακειμένου στην άλλη φωνή
Μονάδες 15
Πα. «vocatus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της (μονάδες 2).
Μονάδες 3
Π β. «Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
Μονάδες 3
Γ1γ. «Porcia, Bruti uxor, cultellum tonsorium poposcit»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, με εξάρτηση από το «Homines dicunt».
Μονάδες 3
Π δ. «quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur. Να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές (μονάδες 4) και να τις αιτιολογήσετε (μονάδες 2).
Μονάδες 6
Γ2α. «Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 1) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 2).
Μονάδες 3
Γ2β. «Quodsi forte ceciderunt, turn intellegitur»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζεται αντίθεση προς την πραγματικότητα α) στο παρόν (μονάδες 2) και β) στο παρελθόν (μονάδες 2).
Μονάδες 4
Γ2γ. «Brutus ad earn obiurgandam venit»: να αποδώσετε με τέσσερις τρόπους
τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με τελική
μετοχή). Μονάδες 8
Απαντήσεις
Α1. Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή να μάθει τον ίδιο χαιρετισμό σ' ένα κοράκι. Για πολύ καιρό ματαιοπονούσε· κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: "Κρίμα στον κόπο μου!".
Αν όμως τύχει να χάσουν την εξουσία, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε γίνεται αντιληπτό, πόσο στερημένοι από φίλους υπήρξαν. Αυτό είναι που αναφέρουν
ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: "Τότε κατάλαβα, ποιους είχα πιστούς φίλους και ποιους αναξιόπιστους, όταν δεν μπορούσα πια ν' ανταποδώσω χάρη σε κανέναν απ' τους δύο".
Όταν έμαθε η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, το σχέδιο του άνδρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ένα ξυράφι μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της και αυτοτραυματίστηκε με αυτό καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία. Έπειτα ο Βρούτος, αφού οι υπηρέτριες τον κάλεσαν στην κρεβατοκάμαρά της με ξεφωνητά, ήρθε για να τη μαλώσει επειδή τάχα είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα.
parem : pan
diu : diutius
inopes : inopum
hoc : haec
quos : quo
neutris : neuter
cultellum : cultelli
unguium : ungues
se: : mini
earn: : eius
B1 β. «Id exemplum sutorem quendam incitavit»
Ea exempla sutores quosdam incitaverunt / incitavere.
B2. doceret
respondebat
solebat
perdidi
fit
ceciderunt
fuerint
dixisse
ferunt
referre
interficiendo
cognovisset
elapso
resecandorum obiurgandam
: doctu
: respondendo : solentium : perdam : faciendus : casuris : sunto : diceremur : fert : referre : interfice : cognoscetis : elaberentur : resecuerit : obiurgavisse
Πα. «postquam Brutus vocatus est »
Εκφέρεται με Οριστική, διότι η πράξη μας ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Συγκεκριμένα χρόνου Παρακειμένου «vocatus est», όπως συντάσσεται πάντα ο χρονικός σύνδεσμος postquam, για να δηλώσει το προτερόχρονο στο παρελθόν μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου.
Πβ. «Quos fidos amicos habui?»:
Γ1γ. «Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum tonsorium poposcisse».
Γ1δ. «quod Tarquinius dixisse fertur exulans»
Αντικαθιστώντας το ρ. «ferunt» με το ρ. «fertur» μετατρέπεται η σύνταξη του
ειδικού απαρεμφάτου από ετεροπροσωπία σε ταυτοπροσωπία.
Ειδικότερα, επειδή το ειδικό απαρέμφατο «dixisse» εξαρτάται από το ρ.
«fertur» που είναι προσωπικό, παθητικό με λεκτική σημασία, το Υποκείμενο
του συμφωνεί με το Υποκείμενο του ρήματος «fertur» σε ονομαστική δηλαδή
«Tarquinius». Στην περίπτωση αυτή δεν ισχύει ο λατινισμός του ειδικού
απαρέμφατου.
Επίσης, σε ονομαστική μετατρέπεται και η μετοχή «exulantem» καθώς είναι πλέον συνημμένη στο Υποκείμενο του απαρεμφάτου «Tarquinius».
Γ2α. «Id exemplum sutorem quendam incitat, ut corvum doceat parem salutationem».
Αιτιολόγηση: Στην περίπτωση αυτή η δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση εκφέρεται με Υποτακτική Ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (incitat).
Ισχύει η ιδιομορφία στην ακολουθία χρόνων, δηλαδή η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας και δευτερεύουσας πρότασης) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.
Γ2β. «Quodsi forte ceciderunt, turn intellegitur»:
α) Quods i forte caderent, turn intellegeretur
β) Quodsi forte cecidissent, turn intellectum esset.
Γ2γ. «Brutus ad earn obiurgandam venit»:
1) Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση: ut earn obiurgaret
2) Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική - τελική πρόταση: qui earn obiurgaret
3) Σουπίνο σε αιτιατική: earn obiurgatum
4) Γενική γερουνδίου + causa / gratia: earn obiurgandi causa / gratia
Υποχρεωτική Γερουνδιακή έλξη: eius obiurgandae causa / gratia.