Σήμερα, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ παρουσιάζει στη λεγόμενη «μίνι ολομέλεια» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (σ.σ. μονοήμερη συνεδρίαση που πραγματοποιείται έξι φορές τον χρόνο στις Βρυξέλλες, κι όχι στο Στρασβούργο, όπως η τετραήμερη μηνιαία ολομέλεια του Ε.Κ.) τη «Λευκή Βίβλο» για την ολοκλήρωση της Ε.Ε. στη μετά Brexit εποχή. Πρακτικά, ο Γιούνκερ θα παρουσιάσει εναλλακτικούς οδικούς χάρτες ολοκλήρωσης και ενίσχυσης της ενότητας της Ε.Ε. που μάλλον θα αντιστοιχούν σ’ αυτό που η Μέρκελ αποκάλεσε πριν ένα μήνα «Ευρώπη πολλών ταχυτήτων». Το σχέδιο αυτό θα τεθεί προς συζήτηση στην πανηγυρική Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στη Ρώμη, με την ευκαιρία της επετείου των 60 ετών από την υπογραφή της πρώτης ευρωπαϊκής συνθήκης.
Δείκτες διάσπασης και spreads
Εφαλτήριο της πρωτοβουλίας είναι το Brexit, αλλά από άποψη πολιτικής- και εκλογικής – συγκυρίας στην Ε.Ε. πιο επίκαιρη την καθιστά το σενάριο του… Frexit, ενισχυόμενο και από ένα ζοφερό εκλογικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει προηγηθεί στην Ολλανδία, σε δυο εβδομάδες. Στις αγορές και στους «επενδυτές» που αρέσουν τα στοιχήματα έχουν αυξηθεί τα «πονταρίσματα» υπέρ μιας αναζωπύρωσης της κρίσης της Ευρωζώνης, όχι απαραίτητα με ελληνικό ερέθισμα αυτή τη φορά: η γερμανική Sentix καταγράφει αύξηση του «δείκτη διάσπασης της Ευρωζώνης», που σημαίνει ότι ένας στους τέσσερις το 25,6% των επενδυτών εκτιμά ότι το προσεχές 12μηνο ένα τουλάχιστον μέλος της θα αποχωρήσει, αλλά και αύξηση στο 45% του «δείκτη μετάδοσης» σε άλλες χώρες. Παραδόξως, αυτό το 25% δεν υπονοεί απαραίτητα την συνήθη ύποπτη Ελλάδα, αφού η αντίστοιχη μέτρηση της «επικινδυνότητας» περιορίζεται στο 20%.
Η νέα βασική πηγή ανησυχίας είναι η Γαλλία
Την αλήθεια μαρτυρούν τα spreads των δεκαετών ομολόγων της έναντι των γερμανικών, που κινούνται στις 70 μονάδες βάσης – ασήμαντο μέγεθος σε σχέση με τα δεκαπλάσια ελληνικά, αλλά όχι αμελητέο όταν μιλούμε για τη δεύτερη σημαντικότερη οικονομία της Ευρωζώνης- αλλά και η αξιοσημείωτη αύξηση στα speads των CDS, των περίφημων swap της χρεοκοπίας. Τα μικροστοιχήματα των «ιεράκων» σ’ αυτό το πεδίο παρακολουθούν τις δημοσκοπήσεις για την επίδοση της Λεπέν στον πρώτο και στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας (τέλη Απριλίου- αρχές Μαΐου).
Παρ’ ότι οι δημοσκοπήσεις προεξοφλούν επικράτηση του Μακρόν ή του Φιγιόν έναντι της Λεπέν στον δεύτερο γύρο, η ηγέτιδα της γαλλικής ακροδεξιάς βδομάδα τη βδομάδα κλείνει την ψαλίδα έναντι καθενός από τους δυο πιθανούς αντιπάλους της (60/40 έναντι του Μακρόν, 56/44 με τον Φιγιόν). Και καθώς οι δημοσκοπικές εταιρείες υπέστησαν αλλεπάλληλες ήττες στο Brexit και στις αμερικανικές εκλογές, αρκετοί επενδυτικοί οίκοι υπεισέρχονται σε ανάλυση του ντόμινο των επιπτώσεων στο διόλου αμελητέο σενάριο νίκης της Λεπέν, έστω κι αν αυτή θα έχει να αντιμετωπίσει αμέσως μετά την πρόκληση και βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία (τον Ιούνιο) και τη βεβαιότητα ότι αποκλείεται να έχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Το κόστος της γαλλικής εξόδου στο TARGET2
Η Goldman Sachs αποτόλμησε χθες μιαν ανάλυση του τι θα σήμαινε για την Ευρωζώνη και την ΕΚΤ η επιβεβαίωση του εκ πρώτης όψεως απίθανου σεναρίου Frexit, έπειτα από μια νίκη της Λεπέν. Κι επειδή η «τράπεζα που κυβερνά τον κόσμο» εκπροσωπείται ποικιλοτρόπως στο επιτελείο της κυβέρνησης Τραμπ, κυρίως μέσω του πρώην προέδρου της Γκάρι Κον, που είναι πια διευθυντής του «Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου» του Λευκού Οίκου, η ανάλυσή της ίσως απηχεί κάτι παραπάνω από υποδείξεις προς «επενδυτές» έναντι μελλοντικών κινδύνων.
Κατά την GS, ενδεχόμενη προσπάθεια εξόδου της Γαλλίας από την Ευρωζώνη με πρωτοβουλία της Λεπέν προσκρούει όχι μόνο στο νομικό κενό της Συνθήκης της Ε.Ε., αλλά και στο γαλλικό σύνταγμα, που οδηγεί αναγκαστικά σε δημοψήφισμα. Μέχρι να δρομολογηθούν και να ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες, η ΕΚΤ θα πρέπει να λάβει μέτρα στήριξης των γαλλικών τραπεζών με ρευστότητα μέσω ELA, κατά τα πρότυπα της Ελλάδας το 2015, με ταυτόχρονη επιβολή capital control και παγώματος στις καταθέσεις.
Για πόσους μήνες θα απαιτηθεί αυτό είναι άγνωστο. Ωστόσο, ακόμη κι αν κρατήσει λιγότερο διάστημα από τη διαπραγμάτευση της εξόδου από τη Βρετανία από την Ε.Ε., η οποία έτσι κι αλλιώς δεν είναι μέλος του Ευρωσυστήματος, είναι αδύνατο η ΕΚΤ να προστατεύσει τις άλλες χώρες από την αναπόφευκτη αναταραχή, ενώ η παρατεταμένη στήριξη της ρευστότητας των γαλλικών τραπεζών μέσω ELA θα ανεβάσει τον λογαριασμό του Frexit στα ύψη, κατ’ αρχήν μόνο έναντι της ΕΚΤ, για την οποία, όπως πρόσφατα υπενθύμισε απειλητικά ο Ντράγκι, δεν νοείται έξοδος χώρας από το ευρώ χωρίς εκκαθάριση του «χρέους» της εθνικής κεντρικής τράπεζας προς την ευρωπαϊκή.
Αυτό το «χρέος» αφορά το TARGET 2, δηλαδή τις οφειλές έναντι του ενιαίου συστήματος διακανονισμού πληρωμών εντός της Ευρωζώνης, με το οποίο συνδέονται 55.000 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο. Στο ισοζύγιο αυτού του συστήματος διακανονισμών η Γαλλία είναι ελλειμματική κατά 36 δισ. ευρώ, η Ιταλία κατά 350 δισ. ευρώ και η Γερμανία είναι πλεονασματική κατά 750 δισ. ευρώ! Ένα Frexit και μια παρατεταμένη εξάρτηση των γαλλικών τραπεζών από το ELA προφανώς θα εκτίνασσε τα οφειλές της Γαλλίας στο TARGET2 . Αλλά, θα απειλούσε με κατάρρευση και όλο το σύστημα διακανονισμών για έναν απλούστατο «τεχνικό» λόγο: το TARGET2 λειτουργεί με τη συνέργια τριών κεντρικών τραπεζών: της γερμανικής, της γαλλικής και της ιταλικής. Είναι αυτονόητο τι έκτασης χρηματοπιστωτικό Αρμαγεδδώνα θα προκαλούσε το «πάγωμα» της γαλλικής συμβολής στη λειτουργία του.
Ο τελικός λόγος και πάλι στο Βερολίνο
Πόσο έχει πάρει υπόψη του ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ αυτό το σενάριο, που δεν είναι μεν επικρατέστερο, αλλά δεν είναι πια και απίθανο; Τι είδους δέλεαρ θα προσφέρει στους Γάλλους –και όχι μόνο- ψηφοφόρους στο σχέδιο «Λευκής Βίβλου» που παρουσιάζει σήμερα, ώστε να κάνει ελκυστική την παραμονή στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη και την περαιτέρω ενοποίησή τους; Και τι είδους συμβολή έχει η γερμανική ηγεσία στα σχέδια ανάκτησης της ελκυστικότητας της Ευρωζώνης, όταν με κάθε ευκαιρία απορρίπτει τα «ευρωομόλογα», την τραπεζική ένωση και οτιδήποτε «ομοσπονδιακό» προτείνεται ως εργαλείο αποτροπής της διάλυσης της ΟΝΕ;
Απαντήσεις αναμένονται λίγες σήμερα, περισσότερες στις 25 Μαρτίου, στη Ρώμη.