Διευρυμένες εξουσίες προέδρου
Βάσει τις συνταγματικής μεταρρύθμισης, ο πρόεδρος Ερντογάν θα συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, ορίζοντας ο ίδιος τους υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και έναν ή δύο αντιπροέδρους.
Ο θώκος του πρωθυπουργού καταργείται, ενώ βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, ο πρόεδρος θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μπορεί να επιλέγει άμεσα ή έμμεσα έξι μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK), το οποίο είναι αρμόδιο για να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς λειτουργούς. Το κοινοβούλιο θα επιλέγει τα υπόλοιπα επτά μέλη.
Τα στρατοδικεία, που έχουν στο παρελθόν καταδικάσει σε θάνατο πολλούς αξιωματούχους μεταξύ αυτών και ο πρώην πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές μετά το πραξικόπημα του 1960, θα απαγορευθούν πλην εξαιρέσεων.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Σύμφωνα με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η χώρα θα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μόνο σε περίπτωση «εξέγερσης ενάντια στην πατρίδα» ή όταν σημειώνονται «βίαιες ενέργειες που απειλούν το έθνος με διχασμό».
Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού θέσει σχετικό ερώτημα στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα μπορεί να την παρατείνει, να την αναστέλλει ή να περιορίζει τη διάρκειά της.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ για έξι μήνες, και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για ανώτατη περίοδο 4 μηνών κάθε φορά.
Κοινοβούλιο
Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ το όριο ηλικίας του εκλέγεσθαι θα μειωθεί από τα 25 έτη που είναι τώρα στα 18. Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα κάθε πέντε χρόνια, έναντι τεσσάρων που ισχύει τώρα.
Το κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να μπορεί να καταρτίζει, να τροποποιεί και να καταργεί νόμους. Επίσης θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει προεδρικά διατάγματα για τους τομείς που αφορούν τις διευρυμένες εκτελεστικές του εξουσίες. Αντίθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους.
Αν ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διενεργηθεί έρευνα, όμως η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με διευρυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων.
Πρόεδρος ως το 2019;
Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης ορίζει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία των επόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Ο πρόεδρος εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και για δύο φορές το ανώτατο. Πλέον δεν θα είναι υποχρεωμένος να παύει τις σχέσεις του με το κόμμα του.
Ο Ερντογάν, 63 ετών, εκλέχθηκε πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 αφού διετέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας επί 12 χρόνια. Η τρέχουσα θητεία του ως πρόεδρος δεν θα προσμετράται όταν αλλάξει το σύστημα. Οπότε, ο Ερντογάν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μπορεί θεωρητικά να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029.
Η στρατηγική των «ΝΑΙ» και των «ΟΧΙ»
Η μάχη για το «Ναι» και το «Όχι» ξεκίνησε στις 10 Φεβρουαρίου όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε τη συνταγματική αναθεώρηση, οδηγώντας την Τουρκία στη διαδικασία του δημοψηφίσματος, και ενώ απομένουν λιγότερο από πέντε ημέρες έως την κρίσιμη ψηφοφορία, η εφημερίδα Σαμπάχ εστιάζει στις προσπάθειες των δύο στρατοπέδων τους τελευταίους δύο μήνες.
Ενώ το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και ο πρόεδρος Ερντογάν ηγούνται του στρατοπέδου του «Ναι», το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) έχει καταβάλει προσπάθειες για να πείσει τον κόσμο να ψηφίσει «Όχι». Οι πολίτες έχουν συνηθίσει να βλέπουν καθημερινά στην τηλεόραση τον Ερντογάν, τον πρόεδρο του AKP Μπιναλί Γιλντιρίμ και τον πρόεδρο του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να μιλούν σε συγκεντρώσεις. Οι δρόμοι, οι λεωφόροι και ο πλατείες είναι γεμάτες με αφίσες και σημαίες, ενώ όποιος θέλει να συμμετάσχει στο δημοψήφισμα, είτε υπέρ του «Ναι» είτε υπέρ του «Όχι», μπορεί να στήσει περίπτερα ή να διανείμει φυλλάδια στους δρόμους.
Κοιτώντας τα βασικά οπτικά μέσα που χρησιμοποιούν οι δύο πλευρές, το στρατόπεδο του «Όχι» έχει στις αφίσες του ένα μικρό κορίτσι που στέκεται δίπλα σε ένα χρωματιστό ήλιο. «Όχι για το μέλλον μου», αναφέρεται στην αφίσα.
Το στρατόπεδο του «Ναι» τονίζει στις αφίσες του την βούληση των πολιτών. Παράλληλα, το AKP στις αφίσες του επικεντρώνεται στην «ενότητα, ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστικό σώμα, μια ισχυρότερη οικονομία και μια μεγαλύτερη Τουρκία καθώς και περισσότερες επενδύσεις και περισσότερη παραγωγή». Οι αφίσες που αποτυπώνουν τον πρόεδρο Ερντογάν τονίζουν ότι ο λαός έχει τον τελικό λόγο και απόφαση.
Και τα δύο στρατόπεδα χρησιμοποιούν σλόγκαν στις εκστρατείες τους. Ενώ το στρατόπεδο του «Όχι» έχει σλόγκαν «Ελάτε να γλιτώσουμε (τη συνταγματική μεταρρύθμιση) με ένα όχι», στην εκστρατεία του, το στρατόπεδο του «Ναι» χρησιμοποιεί το σλόγκαν «Μια ισχυρή Τουρκία με ένα Ναι» που απευθύνεται στο λαό με μια αίσθηση ενότητας.
Πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε και ένα βίντεο, στο οποίο ο πρόεδρος Ερντογάν διαβάζει ένα πατριωτικό και συγκινητικό ποίημα, ζητώντας από τον κόσμο να ψηφίσει «Ναι».
Η καθηγήτρια Εντιμπέ Σεζέν, ειδική σε θέματα μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας και κοινωνιολόγος, δήλωσε ότι το στρατόπεδο του «Ναι» είναι περισσότερο εμφανές σε δημόσιους χώρους, αλλά το στρατόπεδο του «Όχι» είναι περισσότερο ενεργό στα ψηφιακά μέσα.
«Η εκστρατεία του "Ναι" είναι μια σύνοψη των προηγούμενων προεκλογικών εκστρατειών του κόμματος AKP», δήλωσε. Υποστηρίζοντας ότι το στρατόπεδο του «Όχι» επέλεξε μια σχετικά σιωπηρή και ήρεμη στάση στην αρχή της εκστρατείας, η Σεζέν δήλωσε ότι αυτό απέδωσε αρχικά.
Ο Ισμαήλ Τσαγκλάρ, διευθυντής δημόσιων ερευνών και ερευνών μέσων ενημέρωσης στο Ίδρυμα Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA) της Άγκυρας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Medeniyet της Κωνσταντινούπολης, είναι επίσης της άποψης ότι το στρατόπεδο του «Όχι» πραγματοποίησε αρχικά μια πιο ήπια εκστρατεία.
«Το CHP καθόρισε μια επιτυχημένη στρατηγική. Δεν εξέλαβαν το στρατόπεδο του «Ναι» ως εχθρό. Ήταν έξυπνο, αλλά χρειάστηκαν ικανότητες για διατηρηθεί αυτό», δήλωσε ο Τσαγκλάρ.
Ο Κιλιτσντάρογλου πρόσφατα βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας λόγω των αμφιλεγόμενων δηλώσεών του, σε αντίθεση με την ήπια προσέγγισή του στην αρχή της περιόδου του δημοψηφίσματος. Ο ηγέτης του CHP επικρίθηκε έντονα όταν δήλωσε η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου ήταν μια «υπό έλεγχο απόπειρα πραξικοπήματος».
Η Σεζέν τόνισε ότι το κόμμα AKP και ο Ερντογάν ανέκαθεν είχαν ένα συγκεκριμένο είδος στρατηγικής που απευθύνεται σε κάθε κομμάτι της χώρας.
Ο Τσαγκλάρ παρατήρησε ότι το κόμμα AKP έχει μια στρατηγική δύο πυλώνων. «Το κόμμα AKP μιλά για τις υπηρεσίες που έχει προσφέρει και δημιουργούν συναισθηματική συνέργεια», δήλωσε, προσθέτοντας ότι αυτή η στρατηγική κινείται ομαλά μέχρι στιγμής.
Η Σεζέν τόνισε ότι οι ψήφοι υπέρ του «Ναι» αυξάνονται ενώ πλησιάζει η ημερομηνία του δημοψηφίσματος. Υποδεικνύοντας τις συγκεντρώσεις του Ερντογάν για την αύξηση των ψήφων υπέρ του «Ναι», δήλωσε: «Ο Ερντογάν είναι ένα σημαντικός παράγοντας στη διαδικασία. Οι συγκεντρώσεις του άλλαξαν την εικόνα».
Ερντογάν: Ο απόλυτος σουλτάνος
Όργωσε την χώρα για να μιλήσει σε δεκάδες συγκεντρώσεις, δυναμίτισε τα πλήθη μέχρι που έχασε την φωνή του. Ο ακούραστος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν οραματίζεται τον θρίαμβό του στην σημαντικότερη ψηφοφορία της ζωής του.
Εννέα μήνες αφού αντιμετώπισε την αιματηρή απόπειρα πραξικοπήματος, ο 63χρονος πρόεδρος της Τουρκίας έχει ποντάρει όλες του τις μάρκες στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα του επιτρέψει να αποκτήσει τις υπερεξουσίες που επιδιώκει πάση θυσία.
Για τους υποστηρικτές του Ερντογάν, η μεταρρύθμιση είναι αναγκαία για «να διασφαλισθεί η σταθερότητα στην κορυφή του Κράτους». Οι αντίπαλοί του καταγγέλλουν ένα κείμενο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του σημερινού προέδρου που κατηγορείται για αυταρχική παρεκτροπή.
Την στιγμή που η έκβαση του αποτελέσματος της ψηφοφορίας αναγγέλλεται αβέβαιη, ο Ερντογάν προσπάθησε να εξασφαλίσει τις τελευταίες εβδομάδες υποστήριξη μιλώντας καθημερινά σε συγκεντρώσεις από το κουρδικό Ντιγιάρμπακιρ μέχρι την Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, από την οποία ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα.
Στο τέλος, αναγκάσθηκε να ακυρώσει στα τέλη Μαρτίου ομιλίες στα ανατολικά της χώρας λόγω αφωνίας που του επιβλήθηκε.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας εκμεταλλεύθηκε εξαντλητικά τις ικανότητες του δεινού αγορητή, με ομιλίες πασπαλισμένες με εθνικιστικό ποιητικό λόγο και στίχους του κορανίου, φροντίζοντας να κάνει μεγάλες παύσεις για να ερεθίσει τα πλήθη.
«Ο Ερντογάν είναι ένας ιμάμης, με την έννοια του αγορητή, που μπορεί να δυναμιτίσει τα πλήθη, να προκαλέσει το κλάμα, αλλά και τον φόβο», λέει ο Σαμίμ Ακγκενούλ, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου. «Ο οίστρος του είναι εντυπωσιακός».
Κληρονομιά
Εάν ο Ερντογάν περιγράφεται στην Δύση ως ακλόνητος σουλτάνος, αυτή η φρενήρης κούρσα εν όψει του δημοψηφίσματος αποκαλύπτει , σύμφωνα με την Αϊντίν Αϊντινταμπάς, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, ότι ο έλεγχός του επί των εξελίξεων δεν είναι πλήρης.
«Ο Ερντογάν είναι υποχρεωμένος να συνεχίσει να επικρατεί σε ψηφοφορίες για να παραμείνει στη εξουσία και είναι αναγκασμένος να βρίσκεται σε διαρκή εκστρατεία», εξηγεί.
Από την έλευση του κόμματός του, του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), στην εξουσία το 2002, ο Ερντογάν έχει αντιμετωπίσει περί τις δέκα ψηφοφορίες. Επικράτησε σε όλες.
Το δημοψήφισμα της Κυριακής έρχεται έπειτα από την εξαντλητικότερη χρονιά της πολιτικής καριέρας του, που σημαδεύτηκε από αλυσιδωτές φονικές τρομοκρατικές επιθέσεις και από την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης και 16ης Ιουλίου.
Η εικόνα ενός κάτωχρου Ερντογάν να απευθύνεται προς το έθνος μέσω ενός smartphone εκείνη τη νύκτα έχει χαραχθεί στη μνήμη των ανθρώπων. Το ίδιο και η θριαμβευτική του άφιξη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης τα ξημερώματα για να κηρύξει την ήττα των πραξικοπηματιών.
Ο Ερντογάν που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική ζωή εδώ και 15 χρόνια μοιάζει αποφασισμένος να σημαδέψει ανεξίτηλα και την ιστορία της, όπως και ο ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ.
«Ενας γάιδαρος πεθαίνει, το σαμάρι του παραμένει. Ενας άνθρωπος πεθαίνει, το έργο του παραμένει», επαναλαμβάνει συχνά ο Ερντογάν πληθαίνοντας επίσης τις αναφορές του στον σουλτάνο Μωάμεθ Β' που κυρίευσε την Κωνσταντινούπολη το 1453.
Ηδη τα γιγάντια κατασκευαστικά του έργα έχουν μεταμορφώσει το πρόσωπο της Τουρκίας, κυρίως την Κωνσταντινούπολη, όπου μία τρίτη τεράστια γέφυρα στον Βόσπορο ενώνει την ασιατική με την ευρωπαϊκή πλευρά της πόλης.
Ραΐς
Γεννημένος στο Κασέμπασα, λαϊκή συνοικία της Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν τονίζει την ταπεινή του καταγωγή. Τελείωσε θρησκευτικό λύκειο, έγινε πωλητής του δρόμου, για ένα διάστημα φιλοδόξησε να γίνει ποδοσφαιριστής, αλλά τελικά στράφηκε στην πολιτική, με εφαλτήριο το ισλαμικό κίνημα.
Το 1994, εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ενώ το 2002, το AKP θριαμβεύει στις βουλευτικές εκλογές και ο ίδιος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία έναν χρόνο αργότερα , αφού αμνηστευθεί για ποινή φυλάκισης που του έχει έχει επιβληθεί επειδή ανάγνωσε δημόσια θρησκευτικό ποίημα.
Ο «Ραΐς» παραμένει για τους υποστηρικτές του ο άνθρωπος του οικονομικού θαύματος και των μεταρρυθμίσεων που απελευθέρωσαν την θρησκευτική και συντηρητική πλειοψηφία της χώρας από την κυριαρχία της κοσμικής ελίτ.
'Όμως, μετά τις μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της άνοιξης του 2013 και την βίαιη καταστολή τους, συγκέντρωσε τις επικρίσεις των πολέμιών του που του καταλογίζουν αυταρχική και ισλαμική παρεκτροπή.
Στο πλαίσιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κήρυξε στην Τουρκία μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, οι τουρκικές αρχές εξαπέλυσαν πογκρόμ κατά δικαστικών, αστυνομικών, δημοσιογράφων, επιχειρηματικού κόσμου, φιλοκούρδων πολιτικών, πανεπιστημιακών...
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι παρά το φλογερό του ταμπεραμέντο, ο πραγματιστής Ερντογάν μπορεί να κατεβάσει τους τόνους απέναντι στην Ευρώπη και να κάνει μία κίνηση ανοίγματος προς τους Κούρδους. Μετά το δημοψήφισμα και εάν νικήσει.
Η συνταγματική αναθεώρηση που επιδιώκει, θα του επιτρέψει να παραμείνει στην εξουσία, θεωρητικά, μέχρι το 2029. Τότε θα είναι 75 ετών.
Οι δέκα ημερομηνίες «κλειδιά» για τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Το AKP στην εξουσία
Στις 3 Νοεμβρίου 2002 το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, συνιδρυτής του οποίου ήταν ο Ερντογάν, κατήγαγε συντριπτική νίκη στις βουλευτικές εκλογές.
Στις 11 Μαρτίου 2003 ο Ερντογάν διορίζεται πρωθυπουργός της Τουρκίας.
Στον Οκτώβριο του 2005 η Άγκυρα ξεκινά τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από το 2002 ως το 2004 η Άγκυρα υιοθέτησε μια σειρά οικονομικών και πολιτικών μέτρων, προχώρησε στην κατάργηση της θανατικής ποινής και επέτρεψε τη χρήση της κουρδικής γλώσσας στην κρατική τηλεόραση.
Όμως η διαδικασία βρίσκεται τελματωμένη εδώ και χρόνια.
Πρώτος πρόεδρος από το ισλαμιστικό κίνημα
Στις 28 Αυγούστου 2007 το τουρκικό κοινοβούλιο εκλέγει πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Αμπντουλάχ Γκιούλ, τον πρώτο αξιωματούχο που προέρχεται από το ισλαμιστικό κίνημα και ο οποίος φτάνει στο ανώτατο αξίωμα της σύγχρονης Τουρκίας.
Η εκλογή του θεωρείται νίκη για το AKP επί των πιο λαϊκών δυνάμεων, που υποστηρίζονται από τον στρατό, οι οποίες είχαν εμποδίσει την άνοιξη του ίδιου έτους την πρώτη υποψηφιότητα του Γκιούλ.
Προστάτης της συριακής εξέγερσης
Το 2011 μετά την έναρξη της εξέγερσης στη Συρία ενάντια στον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, που ανήκει στη μειονότητα των αλαουιτών, η Τουρκία πρώην σύμμαχος της Δαμασκού, τάχθηκε στο πλευρό της ένοπλης συριακής αντιπολίτευσης, που αποτελείται κυρίως από σουνίτες.
Έκτοτε στην Τουρκία έχουν καταφύγει περισσότεροι από 2,8 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες.
Αντιδράσεις
Στις 31 Μαΐου 2013 οι δυνάμεις ασφαλείας της Τουρκίας εκδιώκουν με τη βοήθεια αντλιών νερού και δακρυγόνων πολλές εκατοντάδες ανθρώπους που είχαν εγκατασταθεί στο πάρκο Γκεζί κοντά στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, το οποίο επρόκειτο να αναπλαστεί, ξεκινώντας ένα κίνημα αμφισβήτησης ενάντια στον Ερντογάν.
Επί τρεις εβδομάδες περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι διαδηλώνουν ζητώντας την παραίτηση του Ερντογάν, τον οποίο κατηγορούν για αυταρχικές τάσεις και ότι επιθυμεί να «εξισλαμίσει» την τουρκική κοινωνία.
Ο Ερντογάν θεμελιώνει την εξουσία του
Στις 10 Αυγούστου 2014 ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, την πρώτη φορά που η εκλογή έγινα άμεσα από τον λαό.
Έκτοτε επιζητεί την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου.
Μικρή εκλογική ήττα
Στις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 το AKP ήρθε πρώτο, όμως για πρώτη φορά έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο εξαιτίας κυρίως της ανόδου του φιλοκουρδικού HDP του Σελαχατίν Ντεμιρτάς.
Ο πρόεδρος Ερντογάν προκήρυξε πρόωρες εκλογές για την 1η Νοεμβρίου, στις οποίες κέρδισε και πάλι το AKP.
Αναζωπύρωση της κουρδικής εξέγερσης
Τον Ιούλιο του 2015 το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και ο τουρκικός στρατός σπάνε την εύθραυστη εκεχειρία και ξεκινούν και πάλι τις εχθροπραξίες, από τις οποίες έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι από το 1984.
Πολλές επιθέσεις, που αποδίδονται είτε στους Κούρδους αντάρτες είτε στο Ισλαμικό Κράτος, έχουν συγκλονίσει έκτοτε την Τουρκία.
Αποτυχημένο πραξικόπημα και διώξεις
Τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου 2016 μια απόπειρα πραξικοπήματος από ένα μέρος του τουρκικού στρατού προκάλεσε τον θάνατο 248 ανθρώπων και προκάλεσε αναταραχή στην πολιτική κατάσταση της χώρας, καθώς και στις σχέσεις της με το εξωτερικό. Οι τουρκικές αρχές απέδωσαν την ευθύνη για την απόπειρα αυτή στον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ πρώην ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν.
Οι αρχές επιδίδονται έκτοτε σε ευρείες διώξεις άνευ προηγουμένου: περισσότεροι από 47.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και περισσότεροι από 100.000 έχουν αποπεμφθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα.
Συμφιλίωση με τη Μόσχα
Στις 9 Αυγούστου 2016 ο Ερντογάν συναντήθηκε με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, σύμμαχο της Συρίας, για να εξομαλύνουν τις σχέσεις των δύο χωρών μετά την κρίση που προκλήθηκε από την κατάρριψη από την Άγκυρα ενός ρωσικού αεροσκάφους στα τουρκοσυριακά σύνορα στα τέλη του 2015.
Δύο εβδομάδες αργότερα η Τουρκία ξεκίνησε την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» στη βόρεια Συρία εναντίον του ΙΚ, αλλά και των κουρδικών πολιτοφυλακών, τις οποίες θεωρεί συμμάχους του PKK.
Ένταση με την ΕΕ
Τον Μάρτιο του 2017 πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως η Γερμανία και η Ολλανδία, ακύρωσαν συγκεντρώσεις ή απαγόρευσαν σε Τούρκους υπουργούς να πραγματοποιήσουν προεκλογική εκστρατεία υπέρ του «ναι» στο έδαφός τους.
Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τις αποφάσεις αυτές «ναζιστικές πρακτικές» και κατήγγειλε «το πνεύμα του αποχαλινωμένου φασισμού» στην Ευρώπη.
πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ