Ο James Landale, διπλωματικός ανταποκριτής του BBC, παρουσιάζει τα πέντε πιθανά σενάρια για την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύντομος πόλεμος
Στο πλαίσιο αυτού του σεναρίου, η Ρωσία κλιμακώνει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις.
Η ρωσική πολεμική αεροπορία - η οποία έχει παίξει περιορισμένο ρόλο μέχρι σήμερα - εξαπολύει καταστροφικές αεροπορικές επιδρομές. Την ίδια ώρα, μαζικές κυβερνοεπιθέσεις σαρώνουν την Ουκρανία, με στόχο βασικές εθνικές υποδομές, ο ενεργειακός εφοδιασμός και τα δίκτυα επικοινωνιών παραλύουν.
Χιλιάδες πολίτες πεθαίνουν, ενώ παρά τη γενναία αντίσταση, το Κίεβο πέφτει μέσα σε λίγες ημέρες.
Η κυβέρνηση αντικαθίσταται από ένα φιλο-μοσχοβίτικο καθεστώς - που λειτουργεί σαν «μαριονέτα». Ο πρόεδρος Ζελένσκι είτε δολοφονείται είτε διαφεύγει στη δυτική Ουκρανία ή ακόμη και στο εξωτερικό, για να συγκροτήσει κυβέρνηση εξορίας. Ο Πούτιν κηρύσσει τη νίκη και αποσύρει κάποιες δυνάμεις, αφήνοντας αρκετές πίσω για να διατηρήσει έναν κάποιο έλεγχο επί του πεδίου.
Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος, το συγκεκριμένο σενάριο δεν είναι καθόλου αδύνατο, ωστόσο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
Οι ρωσικές δυνάμεις θα πρέπει να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, να αναπτύξουν περισσότερες δυνάμεις στο πεδίο. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να επιτύχει αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο, καθώς και να αποτρέψει την ένταξη της Ουκρανίας σε ΝΑΤΟ και ΕΕ.
Οποιαδήποτε φιλορωσική κυβέρνηση, ωστόσο, θα ήταν ευάλωτη σε εξεγέρσεις. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα παρέμενε ασταθές, ενώ η προοπτική να ξεσπάσουν ξανά συγκρούσεις θα ήταν μεγάλη.
Παρατεταμένος πόλεμος
Το πιθανότερο, ωστόσο, σύμφωνα με τον James Landale είναι η ρωσική εισβολή να εξελιχθεί σε έναν παρατεταμένο πόλεμο.
Οι ρωσικές δυνάμεις είναι πιθανόν να «κολλήσουν», λόγω χαμηλού ηθικού, κακής υλικοτεχνικής υποδομής και ακατάλληλης ηγεσίας.
Ίσως οι ρωσικές δυνάμεις να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να καταλάβουν πόλεις όπως το Κίεβο και έτσι να ακολουθήσει ένα διάστημα μακράς πολιορκίας.
Το σενάριο φαίνεται να θυμίζει τον πόλεμο της Ρωσίας πίσω στη δεκαετία του 1990 για την κατάληψη του Γκρόζνι, της πρωτεύουσας της Τσετσενίας.
Δεν είναι απίθανο, μάλιστα, οι ρωσικές δυνάμεις να δυσκολευτούν να να διατηρήσουν τον έλεγχο των μεγάλων πολέων. Ίσως η Ρωσία δεν μπορεί να διαθέσει αρκετά στρατεύματα για να καλύψει μια τόσο μεγάλη χώρα.
Οι αμυντικές δυνάμεις της Ουκρανίας δεν αποκλείεται να μετατραπούν σε ένα αποτελεσματικό αντάρτικο, με τη Δύση να συνεχίζει να παρέχει όπλα και πυρομαχικά.
Και τότε, ίσως μετά από πολλά χρόνια, με ενδεχομένως νέα ηγεσία στη Μόσχα, οι ρωσικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν τελικά την Ουκρανία.
Ευρωπαϊκή σύρραξη
Μήπως είναι πιθανό αυτός ο πόλεμος να διαρρεύσει εκτός των συνόρων της Ουκρανίας;
Ο πρόεδρος Πούτιν θα μπορούσε να επιδιώξει να ανακτήσει περισσότερα τμήματα της πρώην αυτοκρατορίας της Ρωσίας στέλνοντας στρατεύματα σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες - όπως η Μολδαβία και η Γεωργία, που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ, σημειώνει ο James Landale.
Ή θα μπορούσε απλώς να υπάρξει λανθασμένος υπολογισμός και κλιμάκωση.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να δηλώσει ότι η προμήθεια όπλων στις ουκρανικές δυνάμεις από τη Δύση αποτελούν επιθετική ενέργεια που δικαιολογεί αντίποινα. Θα μπορούσε να απειλήσει, ακόμη, ότι θα στείλει στρατεύματα στα κράτη της Βαλτικής -που είναι μέλη του ΝΑΤΟ- όπως η Λιθουανία, για να δημιουργήσει έναν χερσαίο διάδρομο με το ρωσικό Καλίνινγκραντ.
Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο και θα εγκυμονούσε τον κίνδυνο πολέμου με το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, ο δημοσιογράφος σημειώνει πως ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να αναλάβει το ρίσκο αν θεωρούσε ότι αυτός θα ήταν ο μόνος τρόπος να σώσει την ηγεσία του.
Η ίδια λογική μπορεί να εφαρμοστεί και στη χρήση πυρηνικών όπλων, μάλιστα, εκτιμά ο James Landale.
Η λύση της διπλωματίας
Είναι ακόμη πιθανή μία διπλωματική λύση;
«Τα όπλα μιλούν τώρα, αλλά ο δρόμος του διαλόγου πρέπει να παραμένει πάντα ανοιχτός», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Σίγουρα ο διάλογος συνεχίζεται, Μακρόν και Πούτιν συνομίλησαν χθες τηλεφωνικά, ενώ παραδόξως Ρώσοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν για συνομιλίες στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Μπορεί να μην έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Αλλά, συμφωνώντας στις συνομιλίες, ο Πούτιν φαίνεται ότι τουλάχιστον αποδέχθηκε την πιθανότητα μιας εκεχειρίας με διαπραγμάτευση.
Το βασικό ερώτημα είναι αν η Δύση μπορεί να προσφέρει αυτό που οι διπλωμάτες αποκαλούν «off ramp». Οι διπλωμάτες επισημαίνουν, άλλωστε, ότι είναι σημαντικό ο Ρώσος ηγέτης να γνωρίζει τι θα χρειαζόταν - για να αρθούν οι δυτικές κυρώσεις - ώστε να είναι τουλάχιστον δυνατή μια συμφωνία που θα σώζει τα προσχήματα.
Σκεφτείτε αυτό το σενάριο, συνεχίζει ο James Landale:
Ο πόλεμος πηγαίνει άσχημα για τη Ρωσία. Οι κυρώσεις αρχίζουν να αναστατώνουν τη Μόσχα. Η πίεση από την αντιπολίτευση αυξάνεται, καθώς οι σακούλες με τα πτώματα επιστρέφουν στην πατρίδα.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίζει να αναρωτιέται αν το έχει παρακάνει. Κρίνει ότι η συνέχιση του πολέμου μπορεί να αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή για την ηγεσία του από την ταπείνωση που θα προκαλούσε το άδοξο τέλος της εισβολής. Η Κίνα παρεμβαίνει, ασκώντας πίεση στη Μόσχα να συμβιβαστεί, προειδοποιώντας ότι δεν θα αγοράσει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο αν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση.
Έτσι, ο Πούτιν αρχίζει να αναζητά διέξοδο. Εν τω μεταξύ, οι ουκρανικές αρχές βλέπουν τη συνεχιζόμενη καταστροφή της χώρας τους και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο πολιτικός συμβιβασμός μπορεί να είναι καλύτερος από τέτοιες καταστροφικές απώλειες ζωών. Έτσι, οι διπλωμάτες εμπλέκονται και μια συμφωνία επιτυγχάνεται. Η Ουκρανία, ας πούμε, αποδέχεται τη ρωσική κυριαρχία στην Κριμαία και σε τμήματα του Ντονμπάς.
Με τη σειρά του, ο Πούτιν αποδέχεται την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και το δικαίωμά της να εμβαθύνει τους δεσμούς της με την Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτό το τελευταίο, ωστόσο, δεν φαίνεται πολύ πιθανό.
Το πολιτικό «ναυάγιο» του Πούτιν
Όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Πούτιν δήλωνε πως «είμαστε έτοιμοι για κάθε αποτέλεσμα».
Αλλά τι θα γινόταν αν αυτό το αποτέλεσμα ήταν να χάσει την εξουσία;
Μπορεί να φαίνεται αδιανόητο, ωστόσο, ο κόσμος έχει αλλάξει τις τελευταίες ημέρες και τίποτα πλέον δεν μπορεί να αποκλειστεί. Όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Sir Lawrence Freedman του Kings College του Λονδίνου, «είναι πλέον εξίσου πιθανό να υπάρξει αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα όσο και στο Κίεβο».
Ο James Landale περιγράφει ένα ακόμη πιθανό σενάριο: O Πούτιν επιδίδεται σε έναν καταστροφικό πόλεμο. Χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες πεθαίνουν. Οι οικονομικές κυρώσεις συνθλίβουν τη ρωσική οικονομία. Ο Πούτιν χάνει τη λαϊκή υποστήριξη. Χρησιμοποιεί τις εσωτερικές δυνάμεις ασφαλείας της Ρωσίας για να καταστείλει τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και τη λαϊκή οργή.
Όλο και περισσότερα μέλη της στρατιωτικής, πολιτικής και οικονομικής ελίτ της Ρωσίας στρέφονται εναντίον του. Η Δύση ξεκαθαρίζει ότι αν ο Πούτιν φύγει και αντικατασταθεί από έναν πιο μετριοπαθή ηγέτη, τότε η χώρα θα δει την άρση ορισμένων κυρώσεων και την αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων.
Ακολουθεί ένα αιματηρό πραξικόπημα και η πτώση του Πούτιν.
Για την ώρα ούτε αυτό το σενάριο δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό. Μπορεί, ωστόσο, να πάψει να είναι απίθανο όταν οι άνθρωποι που έχουν επωφεληθεί από τον Πούτιν πάψουν να πιστεύουν ότι μπορεί να υπερασπιστεί ικανοποιητικά τα συμφέροντά τους.