Το σχέδιο εταιρικής σχέσης Aukus - μεταξύ των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας - θα παραδώσει πυρηνικά υποβρύχια στην Καμπέρα έχοντας ως στόχο να αντιμετωπίσει τις κινεζικές δραστηριότητες στον Ειρηνικό.
Η Κίνα από την πλευρά της, σύμφωνα με το BBC, επιτέθηκε στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία σχετικά με το σύμφωνο τους (για τη δημιουργία νέων υποβρυχίων με πυρηνική ισχύ), λέγοντας ότι έχουν προχωρήσει σε έναν επικίνδυνο δρόμο.
Είχε προηγηθεί η συνάντηση του Ρίσι Σουνάκ με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και τον πρωθυπουργό της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζε στο Σαν Ντιέγκο για να ανακοινώσει το επόμενο στάδιο του σχεδίου εταιρικής σχέσης Aukus.
Το πυρηνικό... σχέδιο
Το σχέδιο θα παραδώσει πυρηνικά υποβρύχια στην Αυστραλία, καθώς επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις κινεζικές δραστηριότητες στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε ότι οι τρεις χώρες "αγνόησαν" τις ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας, παρόλο που και οι τρεις χώρες επέμειναν ότι το σύμφωνο δεν αυξάνει τον κίνδυνο διάδοσης πυρηνικών όπλων.
Τα πλοία θα μεταφέρουν συμβατικά όπλα και οι πυρηνικοί αντιδραστήρες θα είναι σφραγισμένοι
Η σύμπραξη Aukus ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2021. Έκτοτε, το Ηνωμένο Βασίλειο δημοσίευσε την ολοκληρωμένη επισκόπηση της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, η οποία υπογραμμίζει την επιθετική στάση της Κίνας.
Από την άλλη, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν "καλύτερους εταίρους" από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία όταν πρόκειται να διασφαλίσουν την ασφάλεια του Ειρηνικού.
Στόχος η επιρροή της Κίνας στον Ειρηνικό
Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία παρουσίασαν λεπτομέρειες του σχεδίου τους για τη δημιουργία ενός νέου στόλου πυρηνικών υποβρυχίων, με στόχο την αντιμετώπιση της επιρροής της Κίνας στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.
Σύμφωνα με το σύμφωνο Aukus η Αυστραλία θα αποκτήσει τα πρώτα της πυρηνικά υποβρύχια -τουλάχιστον τρία- από τις ΗΠΑ.
Οι σύμμαχοι θα συνεργαστούν επίσης για τη δημιουργία ενός νέου στόλου χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής, συμπεριλαμβανομένων των αντιδραστήρων της βρετανικής Rolls-Royce.
«Απειλείται η ειρήνη και η σταθερότητα»
Το Πεκίνο δήλωσε ότι η μεγάλη ναυτική συμφωνία "πλήττει την ειρήνη και τη σταθερότητα".
Η Κίνας κατηγόρησε επίσης τους δυτικούς συμμάχους ότι οπισθοδρομούν τις προσπάθειες για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι η συμφωνία αποσκοπεί στην ενίσχυση της ειρήνης στην περιοχή και τόνισε ότι τα υποβρύχια θα είναι "πυρηνικά, όχι πυρηνικά οπλισμένα".
Προβολή ισχύος και συνεργατική πρόθεση στη σύνοδο κορυφής του Aukus
Μιλώντας μαζί με τους πρωθυπουργούς του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας - τον Ρίσι Σουνάκ και τον Άντονι Αλμπανέζε - στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας, ο Μπάιντεν δήλωσε ότι η συμφωνία δεν θα θέσει σε κίνδυνο τη δέσμευση της Αυστραλίας να είναι μια χώρα χωρίς πυρηνικά.
Για την Αυστραλία, πρόκειται για μια σημαντική αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της συμμάχου των ΗΠΑ. Η χώρα γίνεται μόλις η δεύτερη μετά το Ηνωμένο Βασίλειο που θα παραλάβει την «ελίτ» τεχνολογία της Ουάσινγκτον.
Τα υποβρύχια θα μπορούν να επιχειρούν μακρύτερα και ταχύτερα από τον υπάρχοντα στόλο της χώρας με πετρελαιοκινητήρες και η Αυστραλία θα είναι επίσης σε θέση να πραγματοποιεί για πρώτη φορά επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας εναντίον των εχθρών της.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, αυστραλιανοί ναυτικοί θα σταλούν από φέτος σε βάσεις υποβρυχίων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου για να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν τα πυρηνικά υποβρύχια.
Οι ειρηνικές υποσχέσεις των προέδρων
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι και οι τρεις χώρες δεσμεύονται να διασφαλίσουν ότι η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού θα παραμείνει ελεύθερη και ανοικτή.
Συγκεκριμένα δήλωσε ότι: «Σφυρηλατώντας αυτή τη νέα εταιρική σχέση, δείχνουμε και πάλι πώς οι δημοκρατίες μπορούν να προσφέρουν τη δική μας ασφάλεια και ευημερία... όχι μόνο για εμάς, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο».
Υποσχέθηκε επίσης 4,6 δισ. δολάρια (3,7 δισ. λίρες) για την επέκταση της ικανότητας κατασκευής υποβρυχίων των ΗΠΑ και τη βελτίωση της συντήρησης των υφιστάμενων πυρηνικών υποβρυχίων της κλάσης Virginia.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας δήλωσε ότι το σχέδιο - το οποίο θα κοστίσει στην Καμπέρα έως και 368 δισ. δολάρια Αυστραλίας (201 δισ. λίρες) σε διάστημα 30 ετών - σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη μεμονωμένη επένδυση στην αμυντική ικανότητα της Αυστραλίας σε όλη την ιστορία της.
Έπιπρόσθετα δήλωσε ότι η κατασκευή των υποβρυχίων στα αυστραλιανά ναυπηγεία θα δημιουργήσει επίσης χιλιάδες τοπικές θέσεις εργασίας.
Από την πλευρά του ο Σούνακ δήλωσε ότι στους 18 μήνες που πέρασαν από την παρουσίαση της συμμαχίας Aukus, οι προκλήσεις για την παγκόσμια σταθερότητα έχουν μόνο αυξηθεί.
«Η παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η αυξανόμενη διεκδικητικότητα της Κίνας, η αποσταθεροποιητική συμπεριφορά του Ιράν και της Βόρειας Κορέας - όλα απειλούν να δημιουργήσουν έναν κόσμο που κωδικοποιείται από τον κίνδυνο, την αταξία και τη διαίρεση».
Στο πλαίσιο της επίσκεψής του στις ΗΠΑ, ο Σουνάκ δεσμεύτηκε επίσης να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες κατά σχεδόν 5 δισ. στερλίνες (6 δισ. δολάρια) τα επόμενα δύο χρόνια για την αντιμετώπιση των απειλών από εχθρικά κράτη.
Η συμμαχία ασφαλείας Aukus -που ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021- έχει επανειλημμένα προκαλέσει επικρίσεις από την Κίνα.
Το υπουργείο Εξωτερικών του Πεκίνου επανέλαβε την περασμένη εβδομάδα τη θέση του ότι το σύμφωνο κινδυνεύει να δημιουργήσει μια κούρσα εξοπλισμών.
Ενώ και οι τρεις ηγέτες τόνισαν πώς η συμφωνία θα ενισχύσει τη συνεργασία τους, δεν έλειψαν οι πολιτικές επιπτώσεις.
Το 2021, η Αυστραλία κατήργησε μια συμφωνία με τη Γαλλία για υποβρύχια με κινητήρα ντίζελ αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων υπέρ της τριμερούς συμφωνίας - προκαλώντας πολιτικό ρήγμα με το Παρίσι.
Η Αυστραλία αντιμετωπίζει επίσης μια λεπτή διπλωματική κατάσταση με την Κίνα - τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο. Οι αναλυτές λένε ότι το ερώτημα θα είναι αν μπορεί να συνεχίσει να ενισχύει τους στρατιωτικούς της δεσμούς με τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα θα καλλιεργεί τους εμπορικούς δεσμούς με το Πεκίνο.