«Όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία», συνήθιζε να λέει ο Ερντογάν.
Η μητρόπολη - των τουλάχιστον 16 εκατομμυρίων κατοίκων - παράγει το 30 έως 40% του τουρκικού ΑΕΠ, διαχειρίζεται έναν τεράστιο προϋπολογισμό και κατέχει τα ακριβότερα «φιλέτα» ακίνητης περιουσίας στη χώρα.
«Δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς την Κωνσταντινούπολη, μια πόλη πιο πολυπληθή από περισσότερες από είκοσι πόλεις της ΕΕ» σχολιάζει η η Αϊλίν Ουνβέρ Νόι καθηγήτρια - στο πανεπιστήμιο Χαλίτς της Κωνσταντινούπολης. Οσοι καταφέρουν να διαχειριστούν αυτή την πόλη και αποδείξουν την αξία τους, βλέπουν στη συνέχεια την καριέρα τους να απογειώνεται. Απόδειξη υπήρξε ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος μεταξύ 1994 και 1998.
Με τον εκλογικό θρίαμβο του Εκρέμ Ιμάμογλου, ανοίγει κι επίσημα πλέον ο δρόμος προκειμένου να γίνει ο επόμενος ηγέτης της αντιπολίτευσης. Σε όλη τη διάρκεια της θητείας, αλλά και της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Ιμάμογλου αντιμετώπισε ολόκληρο τον κυβερνητικό μηχανισμό, ενώ αυτή τη φορά - σε αντίθεση με το 2019 - η αντιπολίτευση κατέβηκε στις εκλογές κατακερματισμένη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η νίκη του με ποσοστό 51% - έναντι 39,59% του Μεράτ Κουμούρ - αποδεικνύει πως ο Ιμάμογλου κατόρθωσε να συσπειρώσει ένα ευρύτερο κοινό από αυτό του CHP, προσελκύοντας ψηφοφόρους από την κουρδική μειονότητα, τη νεολαία, αλλά και το δεξιό «Καλό Κόμμα» της Ακσενέρ.
Η συντριβή του Ερντογάν ωστόσο δεν περιορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Η αντιπολίτευση κράτησε το προβάδισμά της και στις τρεις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, ενώ εξαιρετικά σημαντικό είναι και το γεγονός πως το ΑΚΡ - σε επίπεδο επικράτειας - «έπεσε» δεύτερο κάτω από το CHP.
Υπενθυμίζεται πως στις βουλευτικές εκλογές τον περασμένο Μάιο η εικόνα ήταν αντίστροφη: Το ΑΚΡ ήταν πρώτο με ποσοστό 36,3% και το CHΡ δεύτερο με 25,8%.
Στην πρωτεύουσα Άγκυρα ο νυν δήμαρχος Μανσούρ Γιαβάς εξασφάλισε άνετη επανεκλογή έναντι του υποψηφίου του κυβερνώντος Τουργκούτ Αλτίνοκ, καθώς εκτός από τη στήριξη του CHP, χαίρει μεγάλης εκτίμησης από εθνικιστικούς και συντηρητικούς κύκλους.
Στη Σμύρνη, πάλι, προπύργιο των κεμαλικών εκλέγεται δήμαρχος ο Τουντζάι Οζκάν με ποσοστό 49%.
Τι έφερε την κατάρρευση του Ερντογάν
Λίγο μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε πως «η 31η Μαρτίου για εμάς δεν είναι το τέλος», αλλά ένα «σημείο καμπής».
«Αν και δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, τα αποτελέσματα της κάλπης δείχνουν ότι έχουμε χάσει την ισχύ μας σε όλη τη χώρα. Φυσικά, θα αναλύσουμε τους λόγους αυτής της πτώσης σε τοπικό επίπεδο. Όπου χάσαμε, όπου μείναμε πίσω, θα εντοπίσουμε τους λόγους και θα κάνουμε τις απαραίτητες παρεμβάσεις», υπογράμμισε.
Παρότι ο Ερντογάν δήλωνε προεκλογικά πως αυτή είναι και η τελευταία του θητεία, στην πραγματικότητα ευελπιστούσε σε μια νέα επικράτησή του - που θα του έπετρεπε να προχωρήσει στην πολυπόθητη συνταγματική μεταρρύθμιση για να «γατζωθεί» στην εξουσία και μετά το 2028.
Τι έφερε όμως τη συντριβή του μέσα σε λίγοτερο από 12 μήνες;
Πέρα από την πιθανή κόπωση - δέκα μήνες μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2023 - οι ψηφοφόροι φαίνεται πως τιμωρούν την κυβέρνηση για την συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Ο πληθωρισμός που έφτασε το 67% σε ετήσια βάση, αλλά και η υποτίμηση της λίρας, έχουν κάνει εξαιρετικά δύσκολη την καθημερινότητα πολλών Τούρκων της μεσαίας τάξης.
«Οι πιο σημαντικές αλλαγές στην Τουρκία γίνονται όταν οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον να φάνε», σημειώνει ο Αλί Φάικ Ντεμίρ - καθηγητής στο πανεπιστήμιο Γκαλατάσαραϊ της Κωνσταντινούπολης.
Η κατάσταση της οικονομίας υπερισχύει πλέον της πολιτικής ταυτότητας σημειώνει η Σελίν Νασί, συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου του London School of Economics.
Η Τουρκία παλεύει με τον ιλιγγιώδη πληθωρισμό, με τους συντηρητικούς ψηφοφόρους να «τιμωρούν στην κάλπη το ΑΚP για την κρίση του κόστους ζωής».
Τα αποτελέσματα αυτά - όπως δήλωσε στο Politico - «όχι μόνο θα δώσουν νέα πνοή στο CHP», αλλά θα εδραιώσουν και τη θέση του Ιμάμογλου, ο οποίος έχει ήδη κέρδισε δύο φορές τη δημαρχία της πόλης το 2019. «Είναι ο μόνος πολιτικός που κατάφερε να νικήσει τον Ερντογάν τρεις φορές», τονίζει η Νασί. [Σημειώνεται πως ο Τούρκος πρόεδρος αμφίσβητησε στην περασμένη αναμέτρηση το αποτέλεσμα και προκάλεσε επαναληπτικές εκλογές].
Στο ίδιο μήκος κύματος κι ο Σινάν Ουλγκέν, διευθυντής του think tank Edam με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Μιλώντας στο Associated Press, κάνει λόγο για ένα «εκπληκτικό αποτέλεσμα» που αποτυπώνει την επιθυμία των ψηφοφόρων να τιμωρήσουν το κυβερνών κόμμα για την κατάσταση της οικονομίας, αλλά και για ένα «σημείο καμπής για τον Ιμάμογλου».
«Θα αναδειχθεί ως ο φυσικός ηγετής της αντιπολίτευσης στον επόμενο γύρο των προεδρικών εκλογών», σημειώνει χαρακτηριστικά.