«Μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται», προειδοποιούσαν παλαιότερα οι πινακίδες των εμπορικών καταστημάτων. Από τη στιγμή που έκλεισε το «ταμείο» του Eurogroup, όλοι οι «πελάτες» του είχαν από μια διαμαρτυρία περί λάθους να διατυπώσουν.
Το ΔΝΤ ζήτησε «ποσοτικοποίηση» των προτάσεων για την ελάφρυνση του χρέους, ο Τσακαλώτος ζήτησε εξαιρέσεις από τα συμπληρωματικά προαπαιτούμενα, ο Σόιμπλε χαρακτήρισε «οικονομική ανοησία» την αύξηση του ΦΠΑ, ενώ ο ESM έσπευσε να εκλαϊκεύσει την απόφαση του Eurogroup, με οκτώ απαντήσεις σε αντίστοιχες FAQ (Frequently Asked Questions), λες και απευθύνεται σε αναγνώστες περιοδικού ποικίλης ύλης. Τίποτα περισσότερο δεν μάθαμε από την ενημέρωση του ESM. Στην ουσία, απαντά στο ΔΝΤ με την εντός εισαγωγικών επανάληψη της δήλωσης του Eurogroup: «…Το Eurogroup χαιρετίζει την πρόθεση της διοίκησης του ΔΝΤ να προτείνει στο Δ.Σ. του Ταμείου να εγκρίνει την οικονομική συμφωνία πριν από το τέλος του 2016…» Το μήνυμα είναι περίπου: «Είστε δεσμευμένοι. Μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται».
Ένεση κερδοφορίας στις τράπεζες
Το ΔΝΤ, έτσι κι αλλιώς, έχει αρκετούς μήνες μπροστά του να συνεχίσει τις αψιμαχίες με τους Ευρωπαίους δανειστές. Ένας άλλος σιωπηλός μάρτυς της συμφωνίας έχει κάτι να πει πολύ άμεσα, ίσως και μεθαύριο.
Και μιλούμε για την ΕΚΤ, το Δ.Σ. της οποίας συνεδριάζει την Πέμπτη. Πέρα από τις διεθνείς αγορές, που περιμένουν να στήσουν πάρτι κερδοσκοπίας, ευφορίας ή πανικού γύρω από κάθε φραστική απόχρωση του Ντράγκι, κυβέρνηση και διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών κυριολεκτικά θα κρεμαστούν από τα χείλη του, στη συνέντευξη της Πέμπτης.
Τα διεθνή ΜΜΕ έχουν προεξοφλήσει από την περασμένη Πέμπτη ότι η πρώτη κίνηση του Ντράγκι θα είναι περίπου ψήφος εμπιστοσύνης στην- τυπικά και ουσιαστικά εκκρεμή- ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Ο λόγος για την επαναφορά του waiver. Δηλαδή της δυνατότητας της ΕΚΤ να αποδέχεται ως ενέχυρα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες, ώστε να δανείζονται πολύ φθηνότερα από τον δανεισμό μέσω ELA. Οι βεβαιότητες που εκφράζονταν την προηγούμενη εβδομάδα για την απόφαση αυτή έχουν σε ένα βαθμό μετριαστεί, λόγω κλίματος ασυμφωνίας δανειστών και κυβέρνησης στα συμπληρωματικά προαπαιτούμενα.
Ωστόσο, ακόμη κι αν θεωρήσουμε δεδομένη την απόφαση για επαναφορά του waiver, τα οφέλη της αφορούν ελάχιστα οποιονδήποτε εκτός από τις τράπεζες. Ο φθηνός δανεισμός τους με ενέχυρο τα ομόλογα περίπου 40 δισ. που έχουν στα χέρια τους απλώς θα βελτιώσει τους ισολογισμούς και την κερδοφορία τους (σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς κατά περίπου 150 εκατ. ευρώ ετησίως). Τους υπολοίπους περισσότερο τους ενδιαφέρει η επικοινωνιακή υπερ-ερμηνεία του μηνύματος που θα εκπέμψει η κίνηση της ΕΚΤ.
«Πότε» και «πόσο» το ελληνικό QE;
Πολύ μεγαλύτερη είναι η πολιτική επένδυση που έχει κάνει η κυβέρνηση στο ενδεχόμενο η ΕΚΤ να προαναγγείλει ή έστω να υπαινιχθεί την Πέμπτη την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 1,7 τρισ., που έχει εγκαινιαστεί από τον Μάρτιο του 2015 και θα συνεχιστεί μέχρι τα μέσα του 2017.
Κανείς δεν αναμένει ρεαλιστικά να συμβεί κάτι τέτοιο μεθαύριο. Από τους χρησμούς… Πυθίας που θα διατυπώσει ο Ντράγκι, όμως, θα μπορούσαν να αντληθούν απαντήσεις για το «πότε» και για το «πόσο».
Το πρώτο είναι πολιτικά πιο κρίσιμο, γιατί στην ουσία θα αποκαλύψει αν η ηγεσία της ΕΚΤ ρίχνει το βάρος της –διακριτικά- υπέρ του ΔΝΤ ή του ESM, του Eurogroup και –τελικά- του Σόιμπλε στο θέμα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Γιατί, όπως το ΔΝΤ κραδαίνει το καταστατικό του όποτε του ζητάνε να βάλει λεφτά στο τρίτο Μνημόνιο, έτσι κι η ΕΚΤ απαιτεί κι αυτή αντίστοιχες προϋποθέσεις βιωσιμότητας χρέους για να αγοράσει ελληνικά ομόλογα. Στο πρόσφατο παρελθόν αρκετές φορές η ηγεσία της ΕΚΤ έχει υπαινιχθεί την προτίμησή της σε πιο «γενναιόδωρες» κινήσεις από τους συνεταίρους της στην Ευρωζώνη, προκειμένου να κινηθεί ανάλογα. Συν τοις άλλοις, είναι και άμεσα ενδιαφερόμενη ως δανειστής, αφού τον Ιούλιο περιμένει η Ελλάδα να της εξοφλήσει οφειλές 2,3 δισ.
Μ’ αυτό το δεδομένο, είναι ασαφές πότε η ΕΚΤ θα εντάξει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα αγορών. Έχει μια ευκαιρία γι’ αυτό μέχρι τον Οκτώβριο οπότε ξεκινάει η δεύτερη αξιολόγηση. Αν αυτό το χρονικό παράθυρο μείνει αναξιοποίητο, η ελληνική συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση μετατίθεται προς το τέλος του 2016 ή αρχές του 2017, για τους λίγους μήνες μέχρι να λήξει το πρόγραμμα.
Θα φέρει, όμως, ενδεχόμενη ένταξη των κρατικών ομολόγων στις αγορές της ΕΚΤ τον «πακτωλό» που υπόσχονται κυβερνητικά και τραπεζικά στελέχη; Όχι, γιατί τα κρατικά ομόλογα που μπορούν να ενταχθούν στο QE δεν υπερβαίνουν τα 7-8 δισ. Η ΕΚΤ έχει ήδη στο χαρτοφυλάκιό της το 25% του εμπορεύσιμου ελληνικού χρέους, με πλαφόν το 33%. Άρα, μπορεί να αγοράζει περίπου 2,5 δισ. το μήνα για ένα τρίμηνο, ή εναλλακτικά να σπάσει τις αγορές σε μικρότερες δόσεις, μέχρι τη λήξη του προγράμματος. Δηλαδή, από το γιγάντιο πρόγραμμα 1,5 τρισ. ευρώ το πιο υπερχρεωμένο κράτος της Ευρωζώνης θα ωφεληθεί με μόλις 0,5%.
Τα ελληνικά εταιρικά ομόλογα
Οι σταθερά αισιόδοξοι αντιτείνουν ότι υπάρχει δεύτερο πεδίο ευκαιρίας από τον προσεχή μήνα, οπότε η ΕΚΤ θα αρχίσει να αγοράζει εταιρικά ομόλογα. Η «αγορά της προσδοκίας», πράγματι, τις τελευταίες μέρες έριξε αρκετά τις αποδόσεις των ελληνικών εταιρικών ομολόγων. Αλλά ακόμη κι αν οι προσδοκίες επιβεβαιωθούν, οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι αφορούν μόλις 25 μεγάλους ομίλους που για την επόμενη πενταετία πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν δανεισμό ύψους 4 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό των 600 δισ. που μετράει η αγορά εταιρικών ομολόγων στην Ευρωζώνη, μονοπωλημένη από γαλλικές, γερμανικές, ολλανδικές κι άλλες κεντροευρωπαϊκές πολυεθνικές. Με βάση τις «ποσοστώσεις ισχύος», οι αγορές ελληνικών εταιρικών ομολόγων από την ΕΚΤ θα περιοριστούν σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Εν κατακλείδι, τα πολυδιαφημισμένα οφέλη της ελληνικής συμμετοχής στα μέτρα της ΕΚΤ αφενός είναι οικονομικά περιορισμένα και αφετέρου έχουν το πρόβλημα όλης της φιλόδοξης ποσοτικής χαλάρωσης της Φρανκφούρτης: γεμίζουν τις «αποθήκες» ρευστότητας αυτών που γέννησαν την κρίση, κι αφήνουν ελάχιστες σταγόνες να φτάσουν στα θύματά της.