Χωράει διαφάνεια στο κρυφτούλι; Όχι βέβαια, το ένα αποκλείει το άλλο. Ωστόσο, Ευρωπαίοι δανειστές και ΔΝΤ αποφάσισαν να συμβιβάσουν τα ασυμβίβαστα. Μετά το τυπικό κλείσιμο της αξιολόγησης στις Βρυξέλλες, έδωσαν στη δημοσιότητα τα βασικά κείμενά της: το επικαιροποιημένο μνημόνιο, την έκθεση συμμόρφωσης, την επικαιροποιημένη λίστα ιδιωτικοποιήσεων.
Τα κείμενα είναι η χαρά του ρεπορτάζ και η θλίψη του ανυποψίαστου βουλευτή, καθώς περιλαμβάνουν συμφωνημένα μέτρα ή ουρές μέτρων πέραν των ήδη ψηφισμένων από τη Βουλή. Η δημοσιοποίησή τους αποκαλύπτει ότι η κυβερνητική υπόσχεση πως με το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης θα ’χουμε φάει το γάιδαρο και θα απομένει η ουρά του (ή, όπως έλεγαν τα κυβερνητικά στελέχη, «θα έχει εφαρμοστεί το 80% του τρίτου Μνημονίου») ελάχιστη σχέση με την πραγματικότητα έχει.
Ωστόσο, η «διαφάνεια» της αξιολόγησης είχε και μια άλλη παρενέργεια: κατέστησε αδύνατο να συνεχιστεί το κρυφτούλι που είχαν αποφασίσει να παίξουν Ευρωπαίοι και ΔΝΤ, τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση του βρετανικού δημοψηφίσματος. Η σαρκαστική ερώτηση της Λαγκάρντ «για ποια ελάφρυνση χρέους μιλάτε;» και η ενοχλημένη απάντηση του Ντάισελμπλουμ («μα, είχατε εκπρόσωπο στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 24/5») κατά τη συνέντευξη τύπου, μετά την προχθεσινή συνεδρίαση του Ecofin, αποκαλύπτει ότι η «ανακωχή» μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωζώνης για το θέμα του ελληνικού χρέους μέχρι το τέλος του έτους είναι πολύ δύσκολο να τηρηθεί. Μεταξύ άλλων γιατί οι δυο άσπονδοι εταίροι δεν συμφωνούν ούτε στα μαθηματικά ούτε στο λεξικό του χρέους.
Οι όροι της «ανακωχής»…
Η έκθεση συμμόρφωσης που συνέταξε η Κομισιόν περιλαμβάνει ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (στις σελίδες 14-15 της compliance report). Βάσει της συμφωνίας του Eurogroup της 24/5, υποτίθεται ότι η έκθεση συμμόρφωσης θα έπρεπε: πρώτον, να υιοθετεί ρητά την κοινή πλέον διαπίστωση ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο χωρίς μέτρα αναδιάρθρωσής του, δεύτερον, να ενσωματώνει στοιχεία της σχετικής ανάλυσης του ΔΝΤ που πιστοποιούν του λόγου το αληθές και, τρίτον, να «αποσιωπά» -τουλάχιστον- την υποχρέωση της Ελλάδας γα πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% μετά το 2018. Αυτοί ήταν οι ελάχιστοι όροι της «ανακωχής», βάσει της οποίας το ΔΝΤ πήρε προθεσμία μέχρι το τέλος του χρόνου να συντάξει νέα έκθεση βιωσιμότητας και να αποφασίσει αν θα μπει ως χρηματοδότης στο τρίτο Μνημόνιο.
Υπενθυμίζεται ότι την παραμονή της συνεδρίασης του Eurogroup του Μαΐου το ΔΝΤ είχε δώσει στη δημοσιότητα την προκαταρκτική έκθεσή του για τη βιωσιμότητα του χρέους, στην οποία διατύπωνε τις δυο βασικές του απαιτήσεις: πρώτον, την αναδιάρθρωση του χρέους από τον ESM ώστε το 2060 να πέσει στο «βιώσιμο» επίπεδο 100% του ΑΕΠ κατά το βασικό σενάριο και, δεύτερον, τη μείωση των απαιτούμενων πρωτογενών πλεονασμάτων στο 1,5% του ΑΕΠ και κάτω.
…Και η εξόφθαλμη παραβίασή τους
Ωστόσο, στην «Έκθεση Συμμόρφωσης» της Κομισιόν διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής:
- Ότι, «υπήρξε ουσιαστική βελτίωση της ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους (DSA) σε σύγκριση με το Αύγουστο του 2015 λόγω των καλύτερων από τα αναμενόμενα ανάπτυξης και δημοσιονομικών αποτελεσμάτων και των μικρότερων από τις αναμενόμενες αναγκών ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών».
- Ότι βάσει του βασικού σεναρίου, μετά το 2018 «η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για περίοδο 10 ετών μετά την οποία αρχίζει να μειώνεται σταδιακά στο 1,5% μέχρι το 2040».
- Ότι βάσει του ίδιου baseline σεναρίου, που δεν προβλέπει ρητά αναδιάρθρωση αλλά απλώς πλήρη εφαρμογή του Μνημονίου, το χρέος θα πέσει στο 157,3% το 2020, στο 145,5% το 2022 και στο 100,7% το 2060.
- Ότι ναι μεν το υψηλό χρέος και τα υψηλά ποσοστά ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών προκαλούν «ανησυχίες για τη βιωσιμότητά του», αλλά αυτές θα αντιμετωπιστούν με «την εφαρμογή του αξιόπιστου προγράμματος μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στο συμπληρωματικό μνημόνιο συμφωνίας, την πολύ ισχυρή ιδιοκτησία του προγράμματος από τις ελληνικές αρχές και με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους» πoυ περιγράφηκαν στο Eurogroup και αρκούν να καταστήσουν βιώσιμο το χρέος «χωρίς την ανάγκη ονομαστικού κουρέματος».
Σε όλη την έκθεση της Κομισιόν, που βρίσκεται μακριά ακόμη και από τις συμβιβαστικές διατυπώσεις του Eurogroup της 24/5, δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά ούτε στη νέα έκθεση βιωσιμότητας που έχει αναλάβει να συντάξει το ΔΝΤ μέχρι το τέλος του έτους, ούτε στις δικές του, ριζικά διαφορετικές προβολές για την πορεία του χρέους και των ακαθάριστων αναγκών χρηματοδότησής του (GFN), ούτε πολύ περισσότερο στις πιεστικές απαιτήσεις του για «ποσοτικοποίηση» των υποτιθέμενων μέτρων ελάφρυνσης. Οι αποκλίσεις στα νούμερα είναι τεράστιες.
Για παράδειγμα, κατά το βασικό σενάριο της Κομισιόν το χρέος το 2030 πέφτει μαγικά στο 117% του ΑΕΠ, όταν η πρόβλεψη του ΔΝΤ, ακόμη και με την «ελάφρυνση» που ζητάει επιτακτικά, είναι πάνω από 140% του ΑΕΠ. Στο ίδιο σενάριο η Κομισιόν βλέπει τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες να πιάνουν ταβάνι 23% του ΑΕΠ μόλις το 2060, όταν το ΔΝΤ προβλέπει εκτίναξη πάνω από το 30% ήδη από το 2030.
Επόμενο debate στην Αθήνα
Ελάχιστη σημασία έχουν τα «μαθηματικά» του χρέους. Έτσι, έτσι κι αλλιώς έχουν σχεδόν μεταφυσικό χαρακτήρα, όταν δεν ξέρουμε τι θα γίνει στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη στις λίγες επόμενες μέρες, μετά το βρετανικό δημοψήφισμα. Αλλά αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι λαθροχειρίες με τις οποίες οι Ευρωπαίοι δανειστές φρόντισαν να κάνουν τα κείμενα της αξιολόγησης εύπεπτα για το γερμανικό και μερικά ακόμη κοινοβούλια (το ελληνικό δεν το ρωτάει και κανείς) ήταν αναμενόμενο να προκαλέσουν το σαρκαστικό σχόλιο της Λαγκάρντ «ποια ελάφρυνση;». Το ερώτημα είναι αν αυτό σημαίνει και πρόωρο τέλος της «ανακωχής» ΔΝΤ και Ευρωζώνης (ήτοι Βερολίνου). Μια ακόμη ένδειξη ίσως δώσει το debate των δανειστών στο βήμα του συνεδρίου του Economist στην Αθήνα την προσεχή εβδομάδα (Τετάρτη και Πέμπτη).