Αυτή είναι μία από τις προτάσεις που αναφέρονται στη μηνιαία ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού Ελληνική Οικονομία (τεύχος Ιουνίου 2015) του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών που δημοσιοποιήθηκε σήμερα. Συγκεκριμένα πρόκειται για την δημοσίευση από τις ερευνήτριες Ρωξάνη Καραγιάννη και Αγάπη Κώτση για τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, καταπολέμησης της διαφθοράς και ενίσχυσης της διαφάνειας.
Όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα του άρθρου με βάση τα ευρήματα των δεικτών αξιολόγησης των τελευταίων ετών, αναδεικνύεται η χαμηλή θέση της χώρας μας συγκριτικά με τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. τόσο στην αποτελεσματικότητα και ποιότητα του δικαστικού συστήματος, όσο και στην αντίληψη των πολιτών για την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος αλλά και την ενίσχυση της διαφάνειας.
Όπως επισημαίνεται και στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2015 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2014), η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος είναι καίριας σημασίας για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, ιδίως στα κράτη-μέλη με περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια για τη διενέργεια δημοσίων επενδύσεων, όπως η Ελλάδα. Αυτό προϋποθέτει τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και μεγαλύτερη διαφάνεια. Μια πιο απλή, προσιτή και ποιοτική νομοθεσία προετοιμάζει το έδαφος για ένα περιβάλλον περισσότερο φιλικό για τις επιχειρήσεις και τον πολίτη, το οποίο με τη σειρά του ενισχύει τις επενδύσεις. Από αυτή την άποψη, η αποτελεσματικότητα και η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος αποτελεί σημαντικό προαπαιτούμενο.
Υπογραμμίζεται ότι υπάρχει σαφής ανάγκη αντιμετώπισης θεμάτων όπως η διάρκεια των διαδικασιών, ο αριθμός των υποθέσεων που εκκρεμούν, η ανεπαρκής χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας Επικονωνίας (ΤΠΕ), η προώθηση των εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών και η ανεξαρτησία των δικαστικών συστημάτων. Στα πλαίσια αυτά δράσεις όπως:
- Η ολοκλήρωση του έργου εκσυγχρονισμού της απονομής δικαιοσύνης και η εναρμόνιση με τις υπό συζήτηση ευρωπαϊκές πρακτικές (ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης), με στόχο τη δημιουργία ενός κράτους δικαίου για τους πολίτες και ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος για τους επενδυτές και την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στους επιχειρηματίες.
- Η τακτική αναθεώρηση των δράσεων βελτίωσης των κανόνων επίδοσης εγγράφων και εφαρμογής των αποφάσεων, με σκοπό να καλυφθούν οι νέες συνθήκες αγοράς και οι τεχνολογικές εξελίξεις, (γ) η ενίσχυση των διοικητικών και δικονομικών δικαιωμάτων, ώστε να λειτουργεί σωστά το διοικητικό σύστημα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
- Η προσωρινή και ταχεία (fast track) διαδικασία για τις υποθέσεις που αφορούν ποσά κάτω από ένα εύλογο όριο (π.χ. 50.000 ευρώ) και εκκρεμούν στη δικαιοσύνη για πάνω από 2 έτη, ώστε βραχυπρόθεσμα να μειωθεί το απόθεμα των φορολογικών υποθέσεων, όπως υποστηρίζεται θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας.
Παράλληλα, δράσεις όπως:
- Η ολοκληρωμένη και πλήρης εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης κατά της διαφθοράς η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει προτεραιότητα, εφόσον η διαφάνεια αυξάνει το δείκτη αξιοπιστίας των θεσμών, της αξιοκρατίας, βοηθά στην ανάπτυξη και στον υγιή ανταγωνισμό, αναπτύσσει την επιχειρηματικότητα και την προσέλκυση επενδύσεων.
- Η δημιουργία μηχανισμών αξιολόγησης και αναθεώρησης του κανονιστικού πλαισίου κατά της διαφθοράς.
- Η διασφάλιση μέγιστου βαθμού συντονισμού, ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή, διαχείριση και αξιολόγηση των δράσεων, εκτιμάται ότι θα ήταν δυνατό να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση της διαφάνειας, συμβάλλοντας σημαντικά στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης.
Στο άρθρο παρατίθεται σειρά στοιχείων με συγκρίσεις από το 2010, ενώ οι αναφορές ολοκληρώνονται με στοιχεία της διεθνούς έρευνας της Ernst & Young (2015) για τα φαινόμενα διαφθοράς στην Ευρώπη, την Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική η οποία συμπεραίνει ότι το 69% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα διαπιστώνουν εκτεταμένη διαφθορά στον επιχειρηματικό τομέα, αλλά σε ποσοστό αισθητά βελτιωμένο συγκριτικά με το 84% το 2013. Το 23% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν ότι έχουν ακούσει έστω μία περίπτωση διαφθοράς ή δωροδοκίας στην επιχείρησή τους κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Πάνω από τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων στην Ελλάδα θεωρούν ότι οι πρακτικές διαφθοράς και δωροδοκίας συνεχίζουν να υφίστανται στη χώρα μας.
Η έρευνα από τη μία πλευρά καταδεικνύει την ύπαρξη πρακτικών διαφθοράς που οφείλονται στην πίεση που ασκείται στις επιχειρήσεις για την αύξηση των εσόδων και των οικονομικών επιδόσεων, καθώς και την επέκταση σε αγορές υψηλότερου κινδύνου. Από την άλλη πλευρά, αναδεικνύει ότι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις υιοθετούν κώδικες δεοντολογίας και πολιτικές κατά της διαφθοράς, τόσο εντός όσο και εκτός του οργανισμού τους, όπως προγράμματα εκπαίδευσης σε θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς και της δωροδοκίας, τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών, τήρηση ηθικών προτύπων στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, με απώτερο στόχο την υγιή επιχειρηματικότητα.