Το ΠΔΕ για το έτος 2016 θα αποτελέσει σημαντικό μέσο για την προώθηση της αναπτυξιακής προσπάθειας της ελληνικής οικονομίας. Ο στόχος αυτός θα εξυπηρετηθεί με την εντατικοποίηση των ενεργειών για την ολοκλήρωση και το κλείσιμο των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ της περιόδου 20072013, καθώς και από την επίσπευση των ενεργειών για την έναρξη και υλοποίηση των προγραμμάτων της νέας περιόδου (2014-2020).
Ειδικότερα, οι ενέργειες επικεντρώνονται στα ακόλουθα:
• εντατικοποίηση των διαδικασιών για την ολοκλήρωση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013.
• εντατικοποίηση, επίσης, των διαδικασιών για την άμεση έναρξη και την ταχεία υλοποίηση του συνόλου των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων της νέας περιόδου 2014-2020. Σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών, επιχειρείται η εμπροσθοβαρής απορρόφηση πόρων για την ενίσχυση της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας, καθώς και υλοποίηση δράσεων που αφορούν στην παιδεία και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Ειδικότερα στις δράσεις του ΕΣΠΑ, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς των μεγάλων έργων υποδομών (οδικά έργα, σιδηρόδρομοι, μετρό κ.λπ.), της επιχειρηματικότητας (κυρίως στους τομείς της μεταποίησης και του τουρισμού), της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και κατάρτισης, της υγείας και της πρόνοιας, των έργων για την προστασία του περιβάλλοντος, των έργων υποδομών των ΟΤΑ όλης της χώρας και των δράσεων για τη διοικητική μεταρρύθμιση.
Αναφορικά με το σκέλος του ΠΔΕ που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, θα ενισχυθούν οι διαδικασίες για ορθή ιεράρχηση και επιλογή των έργων, με βασικό κριτήριο την κάλυψη των πιο επιτακτικών αναπτυξιακών αναγκών. Κριτήριο χρηματοδότησης θα είναι επίσης η συμπλη-ρωματικότητα, οι συνέργειες και η σκοπιμότητα των δράσεων αυτών σε σχέση με την εκτέλεση έργων συγχρηματοδοτούμενων από την EE.
Οι δράσεις που αναμένεται να χρηματοδοτηθούν αμιγώς από εθνικούς πόρους αφορούν κυρίως προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης και εκπαίδευσης, συντηρήσεις υποδομών, αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές και ενισχύσεις πληγέντων από αυτές, καθώς και υλοποίηση κοινωνικών προγραμμάτων για τις πλέον ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
ΕΣΠΑ 2014 - 2020
Για την περίοδο 2014-2020 η Ελλάδα εξασφάλισε σημαντικούς πόρους ύψους 19,9 δισ. ευρώ περίπου (σε όρους κοινοτικής συνδρομής και τρέχουσες τιμές). Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020 εγκρίθηκε το Μάιο του 2014 και αναθεωρήθηκε το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους για να περιλάβει και τον προϋπολογισμό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας. Επιπλέον, εκτιμάται ότι από την Ενδιάμεση Αναθεώρηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2014-2020, η χώρα μας μπορεί να επωφεληθεί, μετά το 2016, με επιπλέον πόρους ύψους μέχρι 2 δισ. ευρώ.
Η αξιοποίηση των αναπτυξιακών πόρων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) αποτελεί σημαντική ευκαιρία για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών, αναπτυξιακών και
κοινωνικών προβλημάτων και τη στροφή σε ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα που θα είναι προσαρμοσμένο στις δυνατότητες της χώρας και στην ανάδειξη των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της.
Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός περιλαμβάνει συνοπτικά τις ακόλουθες στρατηγικές κατευθύνσεις και χρηματοδοτικές προτεραιότητες:
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας.
Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού - ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση. Προστασία του περιβάλλοντος - μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον. Ανάπτυξη - εκσυγχρονισμός - συμπλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση.
Η αρχιτεκτονική του ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020 περιλαμβάνει 7 τομεακά προγράμματα (συμπε-ριλαμβανομένων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και του ΕΠ Αλιεία και Θάλασσα) και 13 περιφερειακά Προγράμματα ως ακολούθως:
Εθνικό Επίπεδο
Το ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία».
Το ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη».
Το ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού - Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση».
Το ΕΠ «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα».
Το Πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη».
Το ΕΠ «Αλιεία».
Το ΕΠ «Τεχνική Βοήθεια».
Περιφερειακό Επίπεδο
Δεκατρία (13) Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ).
Όλα τα παραπάνω Προγράμματα, καθώς επίσης και τα Διασυνοριακά Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται με την πρώτη συνεδρίαση των Επιτροπών Παρακολούθησης, η οποία μεταξύ άλλων ενέκρινε την εξειδίκευση των ΕΠ και τα κριτήρια επιλογής των έργων. Με βάση τα στοιχεία από τις εγκεκριμένες εξειδικεύσεις στο σύνολο της δημόσιας δαπάνης του ΕΣΠΑ 2014-2020 έχει εξειδικευτεί το 48% του συνολικού προϋπολογισμού.
Επισημαίνεται ότι για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που παρουσιάστηκαν, σε τροποποίηση του Κανονισμού των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, προβλέφθηκε η δυνατότητα καταβολής στην Ελλάδα επιπλέον προκαταβολής κατά 3,5% για το 2015 και 3,5% για το 2016, ποσό που ανέρχεται σε 1 δισ. ευρώ.
Προγράμματα ΠΔΕ χρηματοδοτούμενα αμιγώς από εθνικούς πόρους
Το ΠΔΕ που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από εθνικούς πόρους θα ανέλθει, το 2016, στα 750 εκατ. ευρώ. Οι κατηγορίες έργων που θα χρηματοδοτηθούν περιλαμβάνουν κυρίως επενδυτικές δραστηριότητες των ΟΤΑ β' βαθμού σε όλη τη χώρα, συντηρήσεις υποδομών, ενισχύσεις των ιδιωτικών επενδύσεων στο πλαίσιο υλοποίησης των αναπτυξιακών νόμων, δαπάνες για την αποκατάσταση ζημιών σε έργα υποδομής από σεισμούς, πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές.
Το ΠΔΕ πέραν της χρηματοδότησης των παραπάνω τομέων, συμβάλλει στο πλαίσιο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής και στην υποβοήθηση κοινωνικών ομάδων με ιδιαίτερα προβλήματα, διαθέτοντας πόρους για την κοινωνική πρόνοια, την καταπολέμηση της ανεργίας, τη δωρεάν κρατική αρωγή σε πληγέντες από φυσικές καταστροφές κ.λπ.
Δράσεις κατά Υπουργείο
Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων
Η σημαντική συμβολή του ΠΔΕ στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας αποτυπώνεται στα μεγάλα έργα υποδομών που υλοποιεί το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Οι κύριες κατηγορίες παρεμβάσεων στον τομέα αυτό αφορούν στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και των δικτύων με στόχο την ουσιαστική βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το υλοποιούμενο πρόγραμμα είναι σημαντικό εργαλείο για τη διαμόρφωση συνθηκών που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα της οικονομίας.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν στην κατασκευή των εθνικών οδικών αξόνων, του Μετρό, του νέου σιδηροδρομικού δικτύου και την επέκταση του ήδη υπάρχοντος, την επέκταση του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Αθηνών, στα λιμενικά έργα και στα έργα για τα αεροδρόμια, στα εγγειοβελτιωτικά έργα, καθώς και στα έργα του συνολικού εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου της χώρας. Επίσης, περιλαμβάνονται έργα κτιριακών υποδομών (νοσοκομεία, σχολεία, δικαστικά μέγαρα, φυλακές), καθώς και έργα για τη βελτίωση των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης.
Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού
Στο πλαίσιο πολιτικών ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων χρηματοδοτούνται σχετικές δράσεις βι-ομηχανίας - βιοτεχνίας, τουρισμού, προστασίας του περιβάλλοντος και του πρωτογενούς τομέα. Το σημαντικότερο εργαλείο για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών αποτελεί ο αναπτυξιακός νόμος, που στηρίζει την ανάπτυξη τόσο των νέων όσο και των υφιστάμενων βιομηχανικών, βιοτεχνικών και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, των μονάδων γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, τον εκσυγχρονισμό τους, την προώθηση των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας, τη συνέργεια και δικτύωση των επιχειρήσεων, την απασχόληση και την ανάπτυξη της περιφέρειας.
Επίσης, προωθούνται δράσεις για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επι-χειρήσεων, με υλοποίηση προγραμμάτων ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς της μεταποίησης, τουρισμού, εμπορίου και υπηρεσιών.
Επιπλέον, για την ανάπτυξη και ενίσχυση των υπηρεσιών εμπορίου ενισχύονται δράσεις που αφορούν τον εκσυγχρονισμό χερσαίων εμπορευματικών και οδικών μεταφορών.
Τέλος, θα αναπτυχθούν παρεμβάσεις γενικότερου οικονομικού σχεδιασμού, δράσεις για την τεχνική υποστήριξη εφαρμογής του προγράμματος και υλοποίηση έργων περιφερειακού επιπέδου.
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων - Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Οι επενδυτικές δαπάνες για την Παιδεία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό θα χρηματο-δοτήσουν δράσεις που συμβάλλουν στην πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη. Η εκπαίδευση, η επιστημονική έρευνα, η τεχνολογία και η καινοτομία ως βασικά στοιχεία της οικονομίας της γνώσης, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Ειδικότερα, στον τομέα της Παιδείας καταβάλλεται προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και τη διάχυση της γνώσης στους νέους. Τα έργα περιλαμβάνουν υποδομές, κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, καθώς και των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η ταχύτητα των τεχνολογικών και οργανωτικών αλλαγών στην παραγωγική διαδικασία δημιουργεί συνεχώς την ανάγκη απόκτησης νέων γνώσεων και ανάπτυξης ποικίλων δεξιοτήτων στο κοινωνικό σύνολο. Η επίτευξη αυτού του στόχου επιτυγχάνεται μέσω των δράσεων των συγχρηματοδοτούμενων
προγραμμάτων του ΕΣΠΑ που αφορούν στην Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση το μεγαλύτερο μέρος του οποίου υλοποιεί το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Το ΠΔΕ χρηματοδοτεί επίσης δράσεις για την έρευνα και την τεχνολογία, για προγράμματα ανάπτυξης βιομηχανικών ερευνών, καθώς και για προγράμματα ενίσχυσης ερευνητικού δυναμικού.
Σημαντική είναι η συμμετοχή του ΠΔΕ στα έργα για τον πολιτισμό, όπως η κατασκευή και επισκευή μουσείων, η συντήρηση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, καθώς και η συνολική ανάδειξή τους.
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Τα έργα του γεωργικού τομέα συνιστούν μια άλλη πολύ σημαντική κατηγορία έργων που χρηματοδοτούνται. Στα έργα αυτά περιλαμβάνονται υποδομές για τη βελτίωση συνθηκών μεταποίησης, εμπορία γεωργικών προϊόντων, οικονομικές ενισχύσεις γεωργικών προγραμμάτων, κατασκευαστικές βελτιώσεις και εξοπλισμός κτηνιατρικών εργαστηρίων σε ακριτικές περιοχές, εγγειοβελτιωτικά έργα, έργα ενίσχυσης της αλιείας κ.λπ.
Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Υπουργείο Υγείας
Στο πλαίσιο του υπάρχοντος δυναμικού και ευμετάβλητου εργασιακού περιβάλλοντος, κρίνονται ζωτικής σημασίας δράσεις που αφορούν στην προώθηση της απασχόλησης, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Ο ρόλος της κατάρτισης και της εκπαίδευσης καθίσταται πρωταρχικός, τόσο για τους άνεργους όσο και για τους εργαζόμενους και με ιδιαίτερη βαρύτητα στους νέους και τις γυναίκες, στο τομέα της ενίσχυσης των προοπτικών απασχόλησης.
Το ΠΔΕ στηρίζει τις παραπάνω δράσεις μέσω χρηματοδοτικών ενισχύσεων για την ανάληψη επιχει-ρηματικών πρωτοβουλιών σε όλους σχεδόν τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, με προτεραιότητα σε κλάδους και τομείς της οικονομίας που ενσωματώνουν την καινοτομία. Θεματικά εργαστήρια, υπηρεσίες καθοδήγησης, ενδυνάμωση της επιχειρηματικής υποστήριξης, καθώς και παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης των νέων αποτελούν κάποια από τα μέσα επίτευξης των παραπάνω στόχων. Ειδικά για τους νέους, ενισχύονται συστηματικά προγράμματα μετάβασης από την εκπαίδευση στην εργασία, ώστε να υποστηριχθεί η απόκτηση πρώτης εργασιακής εμπειρίας, καθώς και η προώθηση της επιχειρηματικότητας.
Στις δαπάνες για την Υγεία-Πρόνοια περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, δαπάνες για εξοπλισμό των νοσοκομείων, για λειτουργία παιδικών σταθμών, για δημιουργία δομών αποασυλοποίησης ψυχικά ασθενών, όπως και δομών παροχής φροντίδας ψυχικής υγείας, καθώς και δαπάνες για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Σημαντική είναι η συμμετοχή του ΠΔΕ 2016 για έργα που συμβάλλουν στην προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και την βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη, καθώς και την προστασία των δασών. Στις δράσεις για την ενέργεια περιλαμβάνονται και οι επιχορηγήσεις σε φορείς, όπως το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), για την πραγματοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης - Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Σημαντικά κονδύλια θα διατεθούν το 2016 για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης. Στο πλαίσιο αυτό, χρηματοδοτούνται δράσεις για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και ποιότητας των δημοσίων υπηρεσιών, την άρση διοικητικών εμποδίων, την αποφυγή δημιουργίας συνθηκών αποκλεισμού από την κοινωνία της γνώσης, τη διοικητική διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς, την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, τη δια βίου μάθηση και εκπαίδευση των δημοσίων υπαλλήλων, την ενίσχυση της διαπεριφερειακής συνεργασίας και τη μετατροπή των ΚΕΠ σε κέντρα ολοκληρωμένων συναλλαγών.
Αναμένεται επίσης, να χρηματοδοτηθούν δράσεις που ενισχύουν τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας, καθώς και δράσεις που αφορούν στην ενίσχυση υποδομών που σχετίζονται με τη δημόσια τάξη. την απονομή της δικαιοσύνης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Δράσεις λοιπών φορέων
Το ΠΔΕ χρηματοδοτεί και δράσεις αρμοδιότητας των Υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Οι-κονομικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθώς και της Βουλής των Ελλήνων.