Συγκεκριμένα η κατάργηση σειράς φοροαπαλλαγών που δεν συνδέονται με τα μικρά εισοδήματα θα φέρουν έσοδα στον προυπολογισμό. Εδώ παραμένει άγνωστο ποιες θα είναι οι φοροαπαλλαγές που θα καταργηθούν ωστόσο ένα σενάριο κάνει λόγο για κλιμακωτή μείωση στο ύψος της φοροαπαλλαγής ανάλογα με το εισόδημα έτσι ώστε να μειώνεται η ελάφρυνση από τον φόρο όσο αυξάνεται το ετήσιο εισόδημα.
Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, από τα 5,733 δισ. ευρώ νέων παρεμβάσεων τα 2,532 δισ. ευρώ θα προέλθουν από το σκέλος των δαπανών, ενώ τα 3,201 δισ. ευρώ από τα έσοδα.
Παράλληλα σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, από τις αλλαγές που θα γίνουν στις συντάξεις του δημοσίου προβλέπεται εξοικονόμηση δαπανών 188 εκατ. ευρώ, από τον εξορθολογισμό της χορήγησης του επιδόματος θέρμανσης με μείωση της δαπάνης κατά 50% εξοικονόμηση 105 εκατ. ευρώ, από τη μείωση των αμυντικών και άλλων λειτουργικών δαπανών του υπουργείου Αμύνης εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ, από τις συντάξεις των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης εξοικονόμηση 538 εκατ. ευρώ και από τις εισφορές και λοιπές παροχές Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης εξοικονομήσεις ύψους 1,113 δισ. ευρώ.
Το σύνολο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού (περιλαμβάνει και τις δαπάνες για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) προβλέπεται ότι θα ανέλθει σε 55,751 δισ. ευρώ έναντι 55,664 δισ. ευρώ το 2015. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού θα ανέλθουν σε 49,001 δισ. ευρώ έναντι 49,264 δισ. ευρώ εφέτος, ενώ οι πρωτογενείς δαπάνες του προϋπολογισμού θα διαμορφωθούν σε 41,861 δισ. ευρώ έναντι 41,924 δισ. ευρώ εφέτος.
Οι δαπάνες για τόκους θα ανέλθουν το 2016 σε 5,930 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 100 εκατ. ευρώ σε σχέση με εφέτος που θα διαμορφωθούν στα 5,830 δισ. ευρώ.
Το ύψος των δαπανών που θα καταβληθούν για εξοπλιστικά προγράμματα θα ανέλθει σε 598 εκατ. ευρώ από 590 εκατ. ευρώ εφέτος. Τέλος, οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων θα είναι αυξημένες στα 6,750 δισ. ευρώ έναντι 6,4 δισ. ευρώ εφέτος
Το Υπουργείο Οικονομικών μαζί με τον προυπολογισμό κατέθεσε και την καταγραφή του συνόλου των φοροαπαλλαγών που υπάρχουν στο φορολογικό σύστημα.
Συγκεκριμένα ειδικός τόμος όπου καταγράφονται οι φορολογικές δαπάνες υποβάλλεται στη Βουλή μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρο 59 του ν. 2214/94. Οι διατάξεις αυτές ορίζουν ότι ο γενικός προϋπολογισμός του κράτους συνοδεύεται απαραιτήτως από προσαρτημένο τόμο φορολογικών δαπανών, που αφορούν σε ισχύουσες ρυθμίσεις από τις οποίες προκαλείται άμεσα ή έμμεσα απώλεια φορολογικών εσόδων. Σκοπός του τόμου είναι να υποβοηθήσει στην άσκηση του δημοσιονομικού ελέγχου, περιγράφοντας τις φορολογικές ελαφρύνσεις και τη δικαιολογητική τους βάση και παρέχοντας στοιχεία που αφορούν στον αριθμό των ωφελούμενων προσώπων και στο ύψος της απώλειας φορολογικών εσόδων που προκαλείται.
Ο ορισμός της έννοιας των φορολογικών δαπανών (tax expenditures) διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα ανάλογα με τα κριτήρια που υιοθετούνται για να χαρακτηρισθεί μια ειδική φορολογική ρύθμιση ως φορολογική δαπάνη. Στην Ελλάδα, η έννοια των φορολογικών δαπανών περιγράφεται στο άρθρο 59 του ν. 2214/94, όπου ορίζεται ότι: «οι φορολογικές δαπάνες αφορούν σε ρυθμίσεις από τις οποίες προκαλείται άμεσα ή έμμεσα απώλεια φορολογικών εσόδων». Ουσιαστικά, οι φορολογικές δαπάνες είναι αποκλίσεις από την δομή του βασικού φορολογικού συστήματος, που καθιερώνουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς υπέρ ορισμένων μορφών οικονομικής δραστηριότητας ή ομάδων φορολογουμένων. Ο διαχωρισμός μεταξύ φορολογικών ρυθμίσεων - ελαφρύνσεων και των φορολογικών δαπανών, εξαρτάται από τον ορισμό του βασικού φορολογικού συστήματος. Ως βασικό φορολογικό σύστημα συνηθίζεται να ορίζεται εκείνο που δεν προβλέπει προνομιακές ρυθμίσεις για τις φορολογούμενες μονάδες με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους όπως το επάγγελμα, την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, τον τόπο εγκατάστασης κ.λπ.
Τα παραδοσιακά δημοσιονομικά μέσα του προϋπολογισμού, δηλαδή οι φόροι και οι δημόσιες δαπάνες, πολλές φορές κρίνεται σκόπιμο να συμπληρωθούν από φορολογικές δαπάνες ενισχύοντας συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού ή δραστηριότητες. Το φορολογικό σύστημα, μέσω των φορολογικών δαπανών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιτύχει στόχους όμοιους με εκείνους των προγραμμάτων άμεσων δημοσίων δαπανών, ιδιαίτερα μέσα στα πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Τα κράτη καταφεύγουν στη χρήση φορολογικών δαπανών γιατί η χορήγησή τους συχνά δεν έχει επιπλέον λειτουργικό κόστος όπως οι «κανονικές» δημόσιες δαπάνες που συνήθως απαιτούν την ύπαρξη μιας γραφειοκρατικής δομής (υπηρεσίας) για τη διοικητική τους υποστήριξη.
Σημειώνεται επίσης και μια σημαντική διαφορά μεταξύ των άμεσων δημοσίων δαπανών και των φορολογικών δαπανών. Ενώ οι πρώτες αποτελούν κάθε χρόνο αντικείμενο συζήτησης και έγκρισης από τη Βουλή, μέσω της διαδικασίας ψήφισης του προϋπολογισμού, οι δεύτερες συζητούνται και εγκρίνονται άπαξ και ισχύουν μέχρι την τυχόν τροποποίηση ή κατάργησή τους.
Σκοπός
Σκοπός των ειδικών αυτών ρυθμίσεων είναι:
Η οικονομική ανάπτυξη
Η αύξηση της απασχόλησης
Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής
Η προώθηση της έρευνας
Η δικαιότερη διανομή του εισοδήματος και η κοινωνική μέριμνα
Η στήριξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Η αποφυγή του "κοινωνικού στίγματος" για ορισμένες ομάδες πληθυσμού με τη χορήγηση ειδικών επιδομάτων.
Κατηγορίες
Ανάλογα με το περιεχόμενο τους οι φορολογικές δαπάνες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Έκπτωση / μείωση / απαλλαγή ή εξαίρεση που μειώνει τη βάση υπολογισμού του φόρου (φορολογητέο εισόδημα κ.λπ.)
Έκπτωση ή μείωση ή απαλλαγή από το φόρο
Το Υπουργείο Οικονομικών στο πλαίσιο της παρουσίασης του κρατικού προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2015, αφού συγκέντρωσε ποσοτικά στοιχεία από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γ.Γ.Δ.Ε., συνέταξε τον παρόντα τόμο με στόχο:
την καταγραφή των φορολογικών δαπανών που έχουν θεσπιστεί μέχρι 30/9/2015,
την ομαδοποίησή τους ανά κατηγορία φορολογίας και ομάδα δικαιούχων,
την κατανομή των φορολογικών δαπανών σε τομείς πολιτικής,
τον προσδιορισμό του κόστους των φορολογικών δαπανών με βάση την απώλεια φορολογικών εσόδων που προκύπτει.
Ειδικότερα:
1. Καταγραφή
Συνολικά καταγράφηκαν 716 περιπτώσεις φορολογικών δαπανών. Ο αριθμός τους ανά κατηγορία φορολογίας και ανά ομάδα δικαιούχων αποτυπώνεται στον πίνακα 2.
2. Ομαδοποίηση
Οι φορολογικές δαπάνες που ίσχυαν στις 30/9/2015, περιγράφονται στον παρόντα τόμο ως προς τις κατηγορίες των επιμέρους φορολογιών.
Ειδικά στην κατηγορία «Γενικές Απαλλαγές», αναφέρονται οι φορολογικές ελαφρύνσεις που έχουν θεσπισθεί υπέρ κάποιας κατηγορίας φορολογουμένων ή δραστηριότητας για περισσότερες από μία φορολογίες. Οι φοροελαφρύνσεις των «Γενικών Απαλλαγών» δεν αφορούν στον ΦΠΑ, τουλάχιστον με βάση το αναφερόμενο νομικό πλαίσιο.
3. Κατανομή φορολογικών δαπανών σε τομείς πολιτικής
Οι φορολογικές δαπάνες λειτουργούν συμπληρωματικά με τις άμεσες δημόσιες δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού και αποτελούν μια έμμεση πηγή χρηματοδότησης για την επίτευξη των στόχων που τίθενται.
Γίνεται καταγραφή της αιτιολόγησης των φορολογικών δαπανών και κατανομή τους σε τομείς πολιτικής που εξυπηρετούν και είναι οι ακόλουθοι:
Δράσεις στο εξωτερικό
Ειδικές δράσεις του κράτους στο εσωτερικό
Παιδεία
Πολιτισμός
Αθλητισμός
Ασφάλεια και προστασία του πολίτη
Οικονομικές σχέσεις και ανάπτυξη
Αγροτική ανάπτυξη
Περιβάλλον
Οικιστική ανάπτυξη
Υποδομές
Συγκοινωνίες
Υγεία
Οι φοροαπαλλαγές όπως τις καταγράφει το Υπουρείο Οικονομικών