Ένα από τα αριστουργήματα της ιταλικής λογοτεχνίας είναι ο «Γατόπαρδος» του Τζιουζέπε Τομάζο ντι Λαμπεντούζα. Με αυτό, ο συγγραφέας μας μεταφέρει στη Σικελία του 1860, δηλαδή την εποχή που ο Γκαριμπάλντι έχει ενεργοποιήσει το σχέδιο της δημιουργίας του ενιαίο ιταλικού Κράτους, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Ο πρωταγωνιστής του έργου, Δον Φαμπρίτσιο, είναι ένας πλούσιος αριστοκράτης που ανησυχεί για το ξέσπασμα του επαναστατικού κινήματος και το ενδεχόμενο δημιουργίας του αστικού κράτους, που θα ανατρέψει το υφιστάμενο φεουδαρχικό καθεστώς.
Ο αγαπημένος του ανιψιός, Τανκρέντι, που τυχοδιωκτικά έχει ταχθεί με το μέρος των επαναστατών, για να διασκεδάσει τις ανησυχίες του θείου του, του λέει: «Πρέπει να τα αλλάξουμε όλα, για να μείνουν όλα όπως είναι». Το μυθιστόρημα μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Λουκίνο Βισκόντι, ο οποίος δημιούργησε μία άρτια ταινία που θεωρείται ως το πέρασμα από τον ιταλικό νεορεαλισμό, στο σύγχρονο ιταλικό σινεμά. Πρωταγωνιστούν ο Μπαρτ Λάνκαστερ (Δον Φαμπρίτσιο), ο Αλέν Ντελόν (Τανκρέντι) και η Κλάουντια Καρντινάλε…
Τα άστοχα σουτ του κ. Βρούτση
Ο νέος αθλητικός νόμος 5085/2024 έρχεται να κυρώσει την από 11.12.2023 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου «Έκτακτα μέτρα απαγόρευσης διάθεσης εισιτηρίων και παρουσίας θεατών σε αγώνες ποδοσφαίρου για επιτακτικούς λόγους προστασίας της δημόσιας τάξης και ασφάλειας». Δεν είναι τίποτα άλλο από μία εκδοχή παλαιότερων παρόμοιων παρεμβάσεων που όχι μόνο δεν οδήγησαν στην καταπολέμηση της οπαδικής βίας, αλλά αντιθέτως την ανέχθηκαν και, γι’ αυτό την υποδαύλισαν.
Ο Υπουργός αρμόδιος για θέματα αθλητισμού, Γιάννης Βρούτσης, για να πείσει την αθλητική κοινότητα για την αποφασιστικότητά του να καταπολεμήσει τη βία, έκλεισε τα γήπεδα επί δύο μήνες και τα ξανάνοιξε υπό τις ίδιες ακριβώς συνθήκες. Το νομοθέτημα που ψηφίστηκε δίνει διορία για την προσαρμογή των ΠΑΕ και των ΚΑΕ, για να προσαρμόσουν τα γήπεδά τους στις προβλέψεις του νέου νομοθετήματος, που στηρίζεται σε τρεις άξονες:
Ο πρώτος αφορά στη δημιουργία πλατφόρμας ταυτοποίησης των κατόχων αθλητικών εισιτηρίων. Υιοθετεί μία πιο αυστηρή και πολύπλοκη διαδικασία έκδοσης εισιτηρίων, με υποτιθέμενη ισχυρή «ταυτοποίηση» των θεατών που θα εισέρχονται στις αθλητικές εγκαταστάσεις. Υποχρεώνει το θεατή να πραγματοποιήσει ηλεκτρονική κράτηση του εισιτηρίου του, μέσω ειδικής πλατφόρμας. Η απόκτηση του εισιτηρίου θα γίνεται με επιβεβαίωση κωδικού μίας χρήσης, προϋποθέτει τη χρήση κινητού τηλεφώνου και η τελική λήψη του θα γίνεται μέσω του gov.gr wallet. Για να εισέλθει ο φίλαθλος στο γήπεδο, πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία ακύρωσης του εισιτηρίου από συσκευές ανέπαφης σάρωσης και ανάγνωσης του εισιτηρίου, στις θύρες του γηπέδου.
Ο κος Βρούτσης εφευρίσκει το κρύο νερό… Διότι, μέχρι σήμερα, για να εκδώσει κάποιος εισιτήριο, έπρεπε να ταυτοποιηθεί με Δελτίο Αστυνομικής Ταυτότητας, ΑΦΜ και ΑΜΚΑ. Ακόμα και αν κάποιος εξασφάλιζε πρόσκληση, θα έπρεπε να δηλώσει την ταυτότητα το ΑΦΜ και το ΑΜΚΑ του. Επίσης, για να εισέλθει στο γήπεδο, έπρεπε το εισιτήριό του ή η πρόσκλησή του να σκαναριστούν από ειδικά μηχανήματα στις θύρες των γηπέδων. Πού «χώλαινε» το σύστημα, μέχρι τώρα; Στο γεγονός ότι σε κάποιες θύρες, κυρίως εκεί όπου «φιλοξενούνταν» οι οργανωμένοι οπαδοί, ο έλεγχος ήταν πλημμελής. Αρκούσε επομένως, να γίνονται σοβαροί έλεγχοι στις θύρες, για να επιτευχθεί ο στόχος του σοβαρού ελέγχου των οπαδών.
Αυτό προϋπέθετε, ότι ο εκάστοτε Υπουργός θα καθιστούσε υπεύθυνες για τον έλεγχο τις ΠΑΕ και τις ΚΑΕ και ότι θα επέβαλλε κυρώσεις, ad hoc στις περιπτώσεις δεν θα εφαρμοζόταν η προβλεπόμενη διαδικασία. Αντί να κάνει αυτό, αφού ανέθεσε στην ΕΛ.ΑΣ. τον έλεγχο στις εισόδους των σταδίων, με το νέο νόμο δυσκολεύει τη ζωή των απλών φιλάθλων.
Το σύστημα καμερών
Ο δεύτερος άξονας του νόμου αφορά στην εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτρονικής εποπτείας στις αθλητικές εγκαταστάσεις, με ευθύνη για την εγκατάσταση και τη συντήρηση των Αθλητικών Ανωνύμων Εταιρειών. Πρόκειται για ακόμα μία «καινοτομία», που είχε προβλεφθεί εδώ και είκοσι δύο ολόκληρα χρόνια. Ήδη, από το 2002, ένα γήπεδο για να λάβει άδεια λειτουργίας οφείλει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ανάμεσα σε αυτές είναι το σύστημα ηλεκτρονικής εποπτείας και η ορθή χρήση των καμερών. Θα μπορούσε κάλλιστα ο Υπουργός, αντί να κλείσει όλα τα γήπεδα, να κλείσει εκείνα όπου δεν έχουν εγκατασταθεί ή που δε λειτουργούν κάμερες. Ή, περαιτέρω, να κλείσει εκείνα τα γήπεδα, όπου οι διοικήσεις των ΠΑΕ αρνούνται να συνεργαστούν με τις αρχές, για τον εντοπισμό εκείνων που εκδηλώνουν παραβατικές συμπεριφορές, μέσα σε αυτά.
Σε κάθε περίπτωση, οι δύο ανωτέρω προβλέψεις αποτελούν δύο άστοχα «σουτ» του Υπουργού, αφού, όπως είναι γνωστό, οι δύστυχοι Γιώργος Λυγγερίδης, Άλκης Καμπανός και Μιχάλης Κατσουρής δε δολοφονήθηκαν από οργανωμένες ομάδες «οπαδών» μέσα στα γήπεδα, αλλά έξω από αυτά. Ο Μιχάλης, μαχαιρώθηκε είκοσι τέσσερις ώρες πριν από έναν αγώνα και ο Άλκης έξω από το σπίτι του, χρόνο εντελώς άσχετο χρόνο με τη διεξαγωγή κάποιου ματς.
Όταν στον κο Βρούτση τέθηκε αυτό το εύλογο ερώτημα, έμμεσα παραδέχθηκε την αστοχία των χειρισμών του: «Ο νέος νόμος δε θα λύσει όλα τα προβλήματα» και ότι «αυτό είναι θέμα του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη». Επομένως, το κλείσιμο των γηπέδων για δύο μήνες, προκειμένου να εναρμονιστεί η αθλητική κοινότητα με τις επιταγές του νέου νόμου, ήταν μία εντελώς άστοχη ενέργεια, αφού η πηγή του προβλήματος βρίσκεται έξω από τα γήπεδα, αλλά μακριά από αυτά και δεν αφορά το συγκεκριμένο Υπουργείο (ή τουλάχιστον όχι μόνο αυτό).
Το πέναλτι
Αλλά, ο νέος αθλητικός νόμος δεν περιλαμβάνει μόνο άστοχα σουτ. Περιλαμβάνει και ένα πέναλτι, που αφορά τον τρίτο άξονα των νομοθετικών παρεμβάσεων. Ο νέος νόμος αναβαθμίζει το ρόλο της Διαρκούς Επιτροπής Αντιμετώπισης της Βίας (ΔΕΑΒ), δίνοντας αρμοδιότητα να επιβάλει απευθείας ποινές στις ομάδες ποδοσφαίρου ή μπάσκετ. Η ΔΕΑΒ συστάθηκε με το Ν.4725/1999, με γνωμοδοτικό – συμβουλευτικό ρόλο. Στις αρμοδιότητές της συγκαταλέγονταν η μελέτη του φαινομένου της βίας, η πληροφόρηση της κοινής γνώμης, η ευαισθητοποίηση των ΜΜΕ για τη σπουδαιότητα του ρόλου τους, η εισήγηση μέτρων για την εξασφάλιση της ευταξίας στις αθλητικές διοργανώσεις κ.λπ. Η ΔΕΑΒ είχε επίσης, τη δυνατότητα να εισηγηθεί τη μετάθεση της διεξαγωγής αθλητικών αγώνων όταν συνέτρεχαν λόγοι ιδιαίτερης επικινδυνότητας.
Με το Νόμο 4326/2015 (Νόμος Κοντονή), η ΔΕΑΒ μπορούσε να εισηγηθεί στον αρμόδιο Υπουργό για τον Αθλητισμό να επιβάλει διοικητικά πρόστιμα από 5.000 έως 5 εκ. Ευρώ, σε περιπτώσεις τέλεσης επεισοδίων, παρότρυνσης σε πρόκληση επεισοδίων, ρατσιστικών συμπεριφορών και εν γένει φαινομένων βίας που σχετίζονται με τον αθλητισμό, εντός ή εκτός αγωνιστικών χώρων. Ας μην συζητήσουμε, καλύτερα, κατά πόσο εφαρμόσθηκαν αυτές οι νομοθετικές προβλέψεις και αν οι αρμόδιοι υπουργοί επέβαλαν πρόστιμα, κάθε φορά που κάποια ΠΑΕ ή ΚΑΕ, μέσω ανακοινώσεων ή δηλώσεων των Προέδρων τους εξέδιδαν εμπρηστικές ανακοινώσεις, πριν, μετά ή ακόμα και κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Με το νέο Νόμο Βρούτση, η ΔΕΑΒ έχει δικαίωμα να παρεμβαίνει και να επιβάλλει ποινές διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων, χωρίς την παρουσία θεατών για μια (1) έως δύο (2) αγωνιστικές. Αυτή η αρμοδιότητα, όμως, ανήκει στα δικαιοδοτικά όργανα της διοργανώτριας αρχής των πρωταθλημάτων, δηλαδή στους αθλητικούς δικαστές. Δεν μπορεί να ανατεθεί σε ένα κυβερνητικό όργανο, όπως είναι η ΔΕΑΒ. Διότι, η δυνατότητα ενός κυβερνητικού οργάνου, στον τρόπο διεξαγωγής μίας αθλητικής διοργάνωσης παραβιάζει το αυτοδιοίκητο και μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσει σε βαριά τιμωρία της ΕΠΟ από τις διεθνείς ομοσπονδίες ποδοσφαίρου (OYΕΦΑ, ΦΙΦΑ), ακόμα και σε αποκλεισμό από τις διεθνείς διοργανώσεις, τόσο των συλλόγων, όσο και των εθνικών ομάδων. Επομένως, εκτός από τα κατ’ επανάληψη «άουτ» του Υπουργού, έχουμε και ένα ξεκάθαρο «πέναλτι».
O Γατόπαρδος επιστρέφει
Είναι προφανές, ότι ο κος Βρούτσης και κυρίως οι πολιτικοί του προϊστάμενοι, για προφανείς λόγους, δεν έχουν καμία διάθεση να τα βάλουν με τις πραγματικές αιτίες της οπαδικής βίας. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν δύο μήνες μετά τη δολοφονία του δύστυχου αστυνομικού στου Ρέντη, οι ηθικοί αυτουργοί δεν έχουν ακόμα βρεθεί. Οι Κροάτες ναζί – χούλιγκαν που δολοφόνησαν τον Μιχάλη, έξω από το γήπεδο της ΑΕΚ, αποφυλακίστηκαν και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Τίποτα δε μπορεί να πείσει τους φιλάθλους, η πρόσβαση των οποίων στα γήπεδα επιτράπηκε πριν λίγες ημέρες, ότι η βούληση της Πολιτείας είναι πραγματικά αυτή που επαγγέλλεται ο Υπουργός και ότι όλα αυτά δεν είναι προσχηματικά.
Ο «Γατόπαρδος» είναι ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και η ταινία του Λουκίνο Βισκόντι θεωρείται από τις σπουδαιότερες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Παρόλ’ αυτά, σε όποιον δεν αρέσει ούτε η λογοτεχνία, ούτε ο κινηματογράφος μπορεί να διαβάσει το νέο αθλητικό νόμο, για να καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα: «Να τα αλλάξουμε όλα, για να μην αλλάξει τίποτα».
(Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών – CIES –FIFA)