Ήδη ο Μπάιντεν προσπαθεί να συγκρατήσει τον Νετανιάχου, δήλωσε ότι οι Αμερικανοί δεν θα συμμετάσχουν σε πλήγματα εναντίον του Ιράν και οι Ιρανοί ανακοίνωσαν ότι έληξε ο κύκλος των δικών τους πληγμάτων.
Μετά την επίθεση του Ισραήλ στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό και τον θάνατο επτά ανώτατων στρατιωτικών ο κύκλος της βίας κλιμακώνεται. Την χθεσινή επίθεση του Ιράν με εκατοντάδες drones και πυραύλους στο Ισραήλ θα ακολουθήσουν, κατά πάσα πιθανότητα, ισραηλινά αντίποινα.
Συνολικά, η ιρανική επίθεση περιλάμβανε 170 drones, περισσότερους από 30 cruise πυραύλους και 120 βαλλιστικούς, που διάνυσαν 1.770 χλμ.
Η απόσταση και ο χρόνος πτήσης έδωσε τη δυνατότητα προετοιμασίας των ισραηλινών και αμερικανικών συστημάτων αεράμυνας.
Ο Μπάιντεν τώρα φοβάται ανεξέλεγκτη κλιμάκωση, καλεί συνάντηση των G7 και ούτε θέλει να σκέφτεται ότι θα αναγκαστεί να στρίψει μέρος του προσανατολισμού της αμερικανικής στρατηγικής για μια ακόμη φορά στην Μέση Ανατολή.
Μια προσπάθεια πολλών ετών (από το 2015) απεμπλοκής από την περιοχή κινδυνεύει να καταστραφεί από την πολιτική Νετανιάχου και την ιρανική αντίδραση.
Μια αντίδραση του Ιράν που δεν μπόρεσε να πετύχει η επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτώβρη 2023 ούτε η ισραηλινή κατάληψη της Γάζας, την πετυχαίνει τώρα η ισραηλινή επίθεση στο προξενείο της Δαμασκού.
Η αμερικανο-ιρανική συμφωνία για διακοπή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν επί Ομπάμα σταμάτησε επί Τραμπ αλλά και οι δυο πλευρές δεν τράβηξαν το σχοινί στα άκρα ούτε με την δολοφονία του στρατηγού Σολειμανί από αμερικανικό drone στη Βαγδάτη ούτε με την επίθεση του Ιράν με drones στα διυλιστήρια της Aramco στη Σαουδική Αραβία. Στην πρώτη περίπτωση το Ιράν έπληξε αμερικανική βάση στο Ιράκ αφού πρώτα είχαν ειδοποιηθεί οι Αμερικανοί από τις ιρανικές μυστικές υπηρεσίες.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν προώθησε την ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία, με χώρες του Κόλπου και το Μαρόκο.
Ο πόλεμος εναντίον του ISIS έδωσε ευκαιρία στη Ρωσία να εγκατασταθεί στη Συρία και στο Ιράν να αυξήσει την επιρροή του στο Ιράκ.
Η Αμερική δεν είχε πλέον ανάγκη το σαουδαραβικό πετρέλαιο λόγω της ανάπτυξης του δικού της σχιστολιθικού και επιπλέον η ανάπτυξη της Κίνας την ωθούσε στον Ειρηνικό.
Η Σαουδική Αραβία κατάλαβε την εγκατάλειψη και αποκατέστησε σχέσεις με το Ιράν, με την βοήθεια της Κίνας.
Η όλη κατάσταση ευνοούσε το Ιράν να ενισχύσει τον ‘άξονα της αντίστασης’’ και την επιρροή του με μη κυβερνητικές δυνάμεις που ελέγχει στο Λίβανο (Χεζμπολάχ), τη Συρία το Ιράκ και τους Χούτις στην Υεμένη.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενίσχυσε τις σχέσεις της Ρωσίας με το Ιράν και έδιωξε ακόμη πιο μακριά τα αμερικανικά ενδιαφέροντα από τη Μέση Ανατολή.
Η επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτώβρη διατάραξε όλο το περιβάλλον και την αμερικανική γέφυρα του Ισραήλ με τις χώρες του Κόλπου και την Σαουδική Αραβία.
Οι ισραηλινές επιθέσεις παρά τις μαζικές απώλειες των Παλαιστινίων στη Γάζα έπληξαν τον στρατιωτικό μηχανισμό της Χαμάς αλλά όχι τον πολιτικό της μηχανισμό, ο οποίος θα συνεχίσει να παίζει ρόλο στην επόμενη μέρα λόγω αναξιοπιστίας της κεντρικής Παλαιστινιακής Αρχής στη δυτική όχθη.
Το Ιράν με 88 εκατ. πληθυσμό έχει 580.000 ενεργό στρατό και 200.000 εφέδρους μαζί με τους Φρουρούς της Επανάστασης, οι οποίοι έχουν δικές τους δυνάμεις και είναι υπεύθυνοι για θέματα ασφάλειας. Επιπλέον υπάρχουν οι δυνάμεις της Quds που εκπαιδεύουν και ενισχύουν τον ‘’άξονα της αντίστασης’’ εναντίον του Ισραήλ και των δυτικών συμφερόντων στο Λίβανο (Χεζμπολάχ), στη Συρία, Ιράκ, τους Χούτις, την Χαμάς και την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα.
Το Ιράν έχει αναπτύξει ένα μεγάλο στόλο ταχύπλοων και μικρών υποβρυχίων που περιπολούν στον Περσικό Κόλπο και στα στενά του Ορμούζ, απ’ όπου περνά το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου. Επίσης έχει αναπτύξει ένα μεγάλο αριθμό βαλλιστικών πυραύλων και drones με βεληνεκές ως 2.000 χλμ.
Η μεγάλη αδυναμία του Ιράν είναι στην πολεμική του Αεροπορία. Τα περισσότερα αεροσκάφη είναι από την εποχή του Σάχη, πριν το 1979 και υπάρχει προφανώς μεγάλη έλλειψη ανταλλακτικών. Από την Ρωσία έχουν πάρει μικρό αριθμό αεροσκαφών την δεκαετία του ΄90 καθώς και αντιαεροπορικών.
Ιρανικά drones έχουν δοθεί στους Ρώσους και χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία. Ήδη υπάρχουν εννέα τύποι πυραύλων που μπορούν να πλήξουν το Ισραήλ και μάλλον χρησιμοποιήθηκαν στις χθεσινές προσβολές. Μεγάλο μέρος όμως από αυτούς αναχαιτίσθηκαν από το ισραηλινό IronDome, το αντιαεροπορικό Arrow και τους Αμερικανούς.
Τις αδυναμίες των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, αναπληρώνει η περιφερειακή υποστήριξη των δυνάμεων του ‘’άξονα αντίστασης’’ με αντιαρματικά και drones. Ιδιαίτερα η Χεζμπολάχ αποτελεί πραγματικό στρατό και αυτό φάνηκε από την ήττα του Ισραήλ στα λιβανικά σύνορα το 2006. Η Χαμάς έρχεται σε χαμηλότερη προτεραιότητα στην ιρανική υποστήριξη γιατί δεν είναι σιίτες και έχουν μεγαλύτερο ριζοσπαστισμό.
Παρά την ένταση που επικρατεί και την εξαγγελία ισραηλινής ανταπόδοσης, γίνονται προσπάθειες αποφυγής της κλιμάκωσης. Ήδη ο Μπάιντεν προσπαθεί να συγκρατήσει τον Νετανιάχου, δήλωσε ότι οι Αμερικανοί δεν θα συμμετάσχουν σε πλήγματα εναντίον του Ιράν και οι Ιρανοί ανακοίνωσαν ότι έληξε ο κύκλος των δικών τους πληγμάτων.
Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν το Ισραήλ αλλά δεν θέλουν να φορτωθούν περισσότερες ευθύνες από τον Αραβικό κόσμο, δεν θέλουν να διαταράξουν τις σχέσεις με την Σαουδική Αραβία και τις χώρες του Κόλπου και βιάζονται να πάνε στον Ειρηνικό και να στηρίξουν την Ταϊβάν την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες. Διατηρούν ένα αεροπλανοφόρο στην Ερυθρά Θάλασσα και μικρές δυνάμεις στη Συρία και το Ιράκ, που πιθανότατα θα αποσυρθούν σύντομα. Θέλουν να ελέγχουν τα πράγματα της Μέσης Ανατολής από μακριά.
Η Κίνα επίσης θέλει να περνάει ανεμπόδιστα το πετρέλαιο από τα στενά του Ορμούζ.
Η Ρωσία αρκείται στις βάσεις της στη Συρία και επιδιώκει αύξηση της επιρροής της στην Αφρική ενώ έχει τις προτεραιότητες στην Ουκρανία.
Το Ιράν αυξάνει την επιρροή του έτσι κι αλλιώς στη περιοχή χωρίς να έχει εμπλακεί άμεσα σε γενικευμένο πόλεμο, μέχρι τώρα. Μια ισραηλινή προσβολή των πυρηνικών του εγκαταστάσεων θα είναι μεγάλο πλήγμα και ξέρει καλά ότι δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί άμεσα στο ισραηλινό πολεμικό δυναμικό.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου θέλει να μηδενίσει τις απειλές γύρω από το Ισραήλ αλλά και να διατηρήσει την Αμερικανική παρουσία στην περιοχή. Αυτά χωρίς να εξετάσουμε την προσωπική επιδίωξη για παραμονή στην εξουσία και για λόγους νομικής προστασίας.
Μια μεγαλύτερη αυτονόμηση από την Αμερική της πολιτικής Νετανιάχου θα προκαλέσει μεγαλύτερους κινδύνους στην περιοχή.
Μια λάθος κίνηση είτε μια μεμονωμένη επιδίωξη ενός παράγοντα μπορεί να γκρεμίσει όλο το παζλ και να ξεκινήσει το παγκόσμιο παίγνιο από την αρχή.
Η ευρωπαϊκή δήθεν «αυτόνομη» πολιτική και οι υποστηρικτές της βλέπουν τα πράγματα από μακριά και αδυνατούν ή δεν τολμούν να μεσολαβήσουν.
Η αδυναμία της αυτή έχει σχέση με την μονομέρεια και την εξάρτησή της.
Η Ε.Ε. θα έπρεπε να είχε καταλάβει ότι η εξωτερική πολιτική για την ήπειρο δεν αφορά μόνο την Ουκρανία.
Η ελληνική κυβερνητική εξωτερική πολιτική της ‘’δεδομένης’’ και μονομερούς στάσης μαζί με τον συμπλέοντα Κασσελάκη, δεν έχουν καταλάβει τους κινδύνους στην περιοχή μας από την διατάραξη των ισορροπιών. Δεν κατάλαβαν ότι εκτός από τον βορρά υπάρχει και η Μεσόγειος.
Ας ελπίσουμε…
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)