Αυτή η θετική εικόνα διαλόγου, με σημαντικές διαφορές, ακόμη και ορισμένες αιχμές, αλλά χωρίς σκληρές αντιπαραθέσεις και αγεφύρωτα χάσματα, οι οποία έρχεται σε έντονη αντίστιξη με τα επίπεδα τοξικότητας που έχουμε δει τους τελευταίους μήνες στα σόσιαλ μίντια αρκετών φίλων του κόμματος, φαίνεται να δείχνει ότι τουλάχιστον η στενή κομματική βάση του ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί τη συνεκτικότητα της.
Το κλίμα αυτό, εξάλλου, παρότρυναν στις δύο ομιλίες που άνοιξαν το Συνέδριο οι δύο γραμματείς του κόμματος, δηλαδή η Ράνια Σβίγκου και ο (αναπληρωτής) Γιώργος Βασιλειάδης.
Σε ότι φορά τα διαδικαστικά ζητήματα, ο κύριος Κασσελάκης προσκόμισε τις 30 υπογραφές που απαιτούνταν για να εγκριθεί τυπικά η υποψηφιότητα του, αν και αρνητικές εντυπώσεις δημιούργησε το γεγονός ότι 2 από τις υπογραφές δεν αντιστοιχούσαν σε μέλη της Κεντρικής Επιτροπής (όπως απαιτείται) και τελικά χρειάστηκαν να επιστρατευτούν εθελοντές, προκειμένου να μην αποκλειστεί.
Ε. Αχτσιόγλου: Μίλησε και ακούστηκε ως η επόμενη ηγέτιδα του ΣΥΡΙΖΑ
Πρώτη μίλησε (με αλφαβητική σειρά) η Έφη Αχτσιόγλου, η οποία κατά την αντίληψη των περισότερων πραγματοποίησε μία από τις καλύτερες ομιλίες (ίσως την καλύτερη) τις τελευταίες εβδομάδες και χειροκροτήθηκε μαζικότερα από το σώμα, το οποίο φάνηκε να την ακούει (με την αντίστοιχη προσήλωση) ως την επόμενη ηγέτη του κόμματος.
Παρόλα αυτά, η ομιλία της δεν ήταν εξίσου δυνατή καθ’ όλη τη διάρκεια της.
Ξεκίνησε υποτονικά και αρκετά αγχωμένα.
Στη συνέχεια παρουσίασε τους 4+1 προγραμματικούς πυλώνες που πρέπει να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ τα επόμενα χρόνια με καλά δομημένο τρόπο.
Κατέληξε σε ένα έντονο (αρκετά ασυνήθιστο για τα δεδομένα της) κρεσέντο διαρκείας, το οποίο ήταν αιχμηρό (προς Πολάκη και Κασσελάκη), αλλά και ξεσήκωσε τις πιο θερμές αντιδράσεις του κοινού (ιδίως οι αναφορές της για τις ιστορικές καταβολές του κόμματος και τη νέα γενιά του) κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου.
Η αυτοκριτική για το παρελθόν και οι μάχες του μέλλοντος
Σε σχέση με τα λάθη που οδήγησαν στην ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, αναγνώρισε δύο:
Πρώτον, ότι δεν κατανόησε «έγκαιρα και ουσιαστικά ότι η αντίθεση μνημόνιο/αντιμνημόνιο άρχισε να φθίνει οριστικά από το 2018» και δεύτερον ότι εγκλωβίστηκε στην εσωστρέφεια, χάνοντας την επαφή με την κοινωνία.
Σε ότι αφορά το πώς ο ΣΥΡΙΖΑ θα ανατρέψει την ηγεμονία της ΝΔ, τόνισε την ανάγκη να σταματήσει το κλίμα των μηδενικών προσδοκιών που καλλιεργεί η κυβέρνηση και να αποδείξει ότι υπάρχει η ρεαλιστική δυνατότητα για μια άλλη καλύτερη, ζωή. Σε αυτή την κατεύθυνση ανέλυσε 4+1 βασικούς άξονες μάχης:
- το κράτος της νέας εποχής
- ένα νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο
- την προτεραιότητα στον κόσμο της εργασίας
- τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα
- μια Ελλάδα που δεν υποτάσσεται παθητικά στους διεθνείς συσχετισμούς
Επίσης, επανέλαβε τη θέση της για την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ, τονίζοντας την ανάγκη για ένα κόμμα δομών και ευθύνης και όχι προσωπικοτήτων.
Οι αιχμές για Πολάκη και Κασσελάκη
Εντύπωση, πάντως, προκάλεσαν οι αιχμές της.
Οι πρώτες αφορούσαν κυρίως τον Παύλο Πολάκη: «Δεν θα σας κρύψω ότι πολλές φορές το προηγούμενο διάστημα απογοητεύτηκα από την ποιότητα του εσωτερικού μας διαλόγου. Αλλά καμία έκρηξη τοξικής αρρενωπότητας, καμία μα καμία συκοφαντία, καμία θλιβερή εν τέλει προσπάθεια να με εμφανίσουν συγκεκριμένα μιντιακά και σοσιαλμιντιακά κέντρα, δυστυχώς και με συνδέσεις στο κόμμα μας, ως φωνή του «συστήματος» μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ δεν με έκανε να ξανασκεφτώ την αρχική μου απόφαση».
Το δεύτερο σημείο αιχμών στόχευσε προς τον Στέφανο Κασσελάκη: «Η πολιτική, λοιπόν, είναι κάτι το εξαιρετικά σοβαρό. Γιατί η πολιτική επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε τολμηροί αλλά και ιδιαιτέρως προσεκτικοί. Δεν παίζουμε με την πολιτική. Κάνουμε πολιτική».
Στ. Κασσελάκης: Αρκετά αιχμηρός, αλλά οι υποσχέσεις του δεν έπεισαν
Δεύτερος μίλησε στο συνέδριο του κόμματος ο πρωταγωνιστής των τελευταίων ημερών, Στέφανος Κασσελάκης. Χρησιμοποίησε αρκετές φορές «ατάκες», μίλησε για το όραμα του για την ελληνική κοινωνία («να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις των έντιμων ανθρώπων και μέσα από τον βηματισμό τους -μικρότερο στην αρχή, μεγαλύτερο και γρηγορότερο στη συνέχεια- να εκπαιδευτεί και να μάθει η κοινωνία συνολικά»), αλλά και άφησε αρκετές εσωκομματικές αιχμές:
«Έχει καταντήσει να είναι στίγμα το να είσαι Συριζαίος, αλλά σας δίνω το λόγο μου ότι αυτό θα αλλάξει άμεσα. Γιατί η Δεξιά της προπαγάνδας και της πλύσης εγκεφάλου πρέπει να ηττηθεί ιδεολογικά και πολιτικά. Πρέπει να βρει τον μάστορά της»
«Εσείς θα μου δώσετε την δύναμη. Εσείς θα με ελέγχετε. Και εγώ, στο όνομα των λαϊκών αγώνων της Αριστεράς και του καινούριου λαϊκού αγώνα που ξεκινάμε τώρα ενάντια στους μηχανισμούς, δεν θα ανεχτώ καμία κηδεμονία και καμία υπονόμευση από κανέναν».
«Τον ΣΥΡΙΖΑ δεν τον γνωρίζω από τα γεννοφάσκια μου»
«Είδα ποιοι αντιδρούσαν στο άνοιγμα στην κοινωνία, θεωρώντας το «δεξιά απόκλιση. Ξέρετε κάτι; Δεξιά απόκλιση θεωρούν οι ίδιοι σήμερα και τη δίκη μου υποψηφιότητα. Εμένα τον ίδιο. Είμαι όμως το ακριβώς αντίθετο. Γιατί δεξιά απόκλιση είναι τελικά ό,τι συμφέρει τη δεξιά του κυρίου Μητσοτάκη».
«Αριστερή - ριζοσπαστική απόκλιση δεν είναι ό,τι εξυπηρετεί την ορθοδοξία της αριστεράς, αλλά ό,τι μπορεί να νικήσει τη δεξιά. Ιδεολογικά και πολιτικά».
«Αν θέλετε να γυρίσει ο ΣΥΡΙΖΑ στο ασφαλές λιμάνι της αριστερής καθαρότητας, μάλλον δεν είμαι η κατάλληλη υποψηφιότητα».
«Αν θέλετε ένα κόμμα που θα είναι μεταξύ 10% και 15% για να συνεργάζεται - προσφέροντας την αριστερή του καθαρότητα- με το κεντροδεξιό ΠΑΣΟΚ ώστε να φτιάξουμε μια δήθεν κεντρώα κυβέρνηση, μάλλον δεν είμαι εγώ ο καταλληλότερος».
Αυστηρό και ψυχρό το κομματικό ακροατήριο
Ωστόσο, οι ατάκες αυτές, δεν βρήκαν ανάλογη ανταπόκριση από το ακροατήριο του Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο δεν φάνηκε να πείθεται με την υπόσχεση του κυρίου Κασσελάκη ότι είναι το κατάλληλο πρόσωπο να κερδίσει τη Δεξιά. Σε αρκετά πηγαδάκια, κριτική του ασκήθηκε για το γεγονός ότι δεν εξήγησε τις προγραμματικές του προτεραιότητες, ότι ήταν ιδιαίτερα αυτοαναφορικός, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις απαξιωτικός για τον κομματικό μηχανισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, ο κόσμος που τον περίμενε στο τέλος του Συνεδρίου για να φωτογραφηθεί μαζί του δεν ήταν ιδιαίτερα πολύς.
Γενικότερα, το πιο αυστηρό και παραδοσιακό ακροατήριο του Συνεδρίου δεν φάνηκε να ενθουσιάζεται στον ίδιο βαθμό με το κοινό των σόσιαλ μίντια.
Εξάλλου και η (πολύ σύντομη) ομιλία που έκανε, μάλλον, δεν στάθηκε στο πολιτικό επίπεδο που απαιτείται για υποψήφιο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, γεγονός που είχε τις επόμενες ώρες επίπτωση και στις αποδόσεις των στοιχημάτων, στις οποίες η διαφορά με την Έφη Αχτσιόγλου μεγάλωσε περαιτέρω.
Παράλληλα, παραμένει ερωτηματικό αν θα πραγματοποιήσει νέες εμφανίσεις σε τηλεοράσεις ή θα αποφύγει νέους κινδύνους έκθεσης.
Ν. Παππάς: «Πολιτική» ομιλία εκπροσώπησης της παλιάς πλειοψηφίας
Αντιθέτως, σε πολύ πιο κομματικά πλαίσια κινήθηκε η ομιλία του Νίκου Παππά, η οποία ήταν φανερό (από αυτούς που χειροκροτούσαν και τους δύο υποψηφίους) ότι απευθύνεται σε ένα κοινό ακροατήριο με το Στέφανο Κασσελάκη. Από πολλούς, ο λόγος του κυρίου Παππά χαρακτηρίστηκε ως ιδιαίτερα κομματικός με 4 βασικές συνισταμένες:
- Εκπροσώπηση όλου του φάσματος των προοδευτικών δυνάμεων από την ριζοσπαστική Αριστερά έως το προοδευτικό Κέντρο.
- Συνέχιση του ανοίγματος του ΣΥΡΙΖΑ στην κοινωνία.
- Εκπροσώπηση όχι μόνο των δυνάμεων της εργασίας αλλά και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας
- Περισσότερο πατριωτική γραμμή στα εθνικά θέματα.
Πάντως, η ομιλία Παππά δεν είχε κορύφωση και ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν απέσπασε πολύ έντονα χειροκροτήματα, αν και θετικές αντιδράσεις υπήρξαν σε αρκετά σημεία.
Ωστόσο, η βάση της παλιάς μετριοπαθούς πλειοψηφίας του κόμματος (μάλλον μέλλουσα μειοψηφία, αν επιβεβαιωθεί η Έφη Αχτσιόγλου ως φαβορί) φάνηκε να εκτιμά το περιεχόμενο όσων είπε, γεγονός που αποτυπώθηκε και σε αναρτήσεις στα σόσιαλ μίντια. Και αυτό γιατί αναφέρθηκε με σαφή επιχειρήματα στα περισσότερα θέματα που έχουν ανοίξει στον εσωκομματικό διάλογο του ΣΥΡΙΖΑ τους τελευταίους μήνες και χρόνια για την πορεία που πρέπει να ακολουθήσει το κόμμα.
Ενδεχομένως, μετά το συνέδριο ένα σημαντικό μέρος της παλιάς πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΑ ίσως να έχει απομακρυνθεί από το σενάριο ψήφου στον Στέφανο Κασσελάκη, καθώς ο στόχος του να πάρει την προεδρία έχει αρχίσει να απομακρύνεται και να έχει ξαναγυρίσει στην προοπτική στήριξης του Νίκου Παππά ως το πρόσωπο που μπορεί να κρατήσει τη συνέχεια της τάσης/ομαδοποίησης την επόμενη μέρα.
Στ. Τζουμάκας: Φόρμα standup comedy με ιστορικές και διεθνείς αναφορές
Με αφετηρία το ιστορικό και διεθνές πλαίσιο κινήθηκε η ομιλία του Στέφανου Τζουμάκα, η οποία ξεκίνησε με τη συμφωνία Γιάλτας…, περιείχε (και πάλι) αιχμές για αναφορές που είχε κάνει λίγη ώρα πριν ο Στέφανος Κασσελάκης. Σε επίπεδο φόρμας, είχε χαρακτήρα standup comedy, με το κοινό του Συνεδρίου να δέχεται με θετικό (έως απολαυστικό) τρόπο τα αστεία του έμπειρου πολιτικού, τουλάχιστον μέχρι κάποια στιγμή, καθώς ο λόγος του τράβηξε υπερβολικά σε χρόνο.
Σε επίπεδο περιεχομένου κινήθηκε σε μεγάλο βαθμός σε παρεμφερή μονοπάτια με αυτά των τριών άλλων αρχικών υποψηφίων (Αχτσιόγλου, Τσακαλώτου, Παππά).
Συγκεκριμένα, ο κύριος Τζουμάκας είπε ότι με την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα ο ΣΥΡΙΖΑ καθιερώθηκε στη συνείδηση των πολιτών ως φορέας αλλαγής και προόδου και υπεράσπισης των λαϊκών και εθνικών συμφερόντων, αλλά πως τώρα χρειάζεται να ορίσει πού θέλει να οδηγήσει τη χώρα.
Μάλιστα, τόνισε ότι δεν αρκεί ο αντικυβερνητισμός και πως μεγαλύτερη σημασία έχει ο αυτοπροσδιορισμός, επισημαίνοντας πως οι πολιτικές επιλογές του κόμματος πρέπει να έχουν ιδεολογική βάση, αρχές και σχέδιο, καθώς και να υπάρχουν πρωτοβουλίες και δημιουργία γεγονότων, όχι μόνο ανακοινώσεις.
Υπογράμμισε, δε, ότι πρέπει να υπάρξει μεγάλη στροφή σε πολιτικές αξιοπιστίας και εναλλακτικής λύσης. Σημείωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συνδεθεί με τις παραγωγικές δυνάμεις και τα συνδικάτα, να είναι πολιτικό και λαϊκό κόμμα, όχι κόμμα μηχανισμών.
Ευ. Τσακαλώτος: Ξανανοίγοντας με αξιώσεις τη μάχη για τη δεύτερη θέση
Ως η κομματική συνείδηση του ΣΥΡΙΖΑ μίλησε τελευταίος ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ανάκτησης της αξιοπιστίας και ιδεολογικής αυτοπεποίθησης, καθώς και στα κακώς κείμενα της λειτουργίας του κόμματος, με σαφείς και συγκροτημένες αιχμές κριτικής στο αρχηγοκεντρικό μοντέλο που λειτουργούσε επί Αλέξη Τσίπρα.
Η ομιλία του βρήκε αρκετά μεγάλη ανταπόκριση από τους συνέδρους, μάλλον τη δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Έφη Αχτσιόγλου, δηλαδή χειροκροτήθηκε σαφώς εντονότερα από τον Στέφανο Κασσελάκη.
Η σύγκριση του περιεχόμενου και της ανταπόκρισης του κοινού αυτών των δύο ομιλιών φαίνεται να δείχνει ότι η δεύτερη θέση της κούρσας ενδεχομένως να ξανανοίγει τώρα που η αρχική σκόνη από την απρόσμενη εμφάνιση Κασσελάκη αρχίζει να κάθεται.
Τουλάχιστον στο πιο οργανωμένο κομματικό ακροατήριο, ο κύριος Τσακαλώτος φάνηκε ότι έπεισε σαφώς περισσότερο ως το πρόσωπο που η εσωκομματική εκλογική διαδικασία πρέπει να αναδείξει σε νούμερο 2 στέλεχος μετά την Έφη Αχτσιόγλου, η οποία ξεχωρίζει ως φαβορί για την πρωτιά.
Αξιοπιστία, ιδεολογική ηγεμονία και συλλογική ηγεσία
Ο κύριος Τσακαλώτος τόνισε την ανάγκη να ο ΣΥΡΙΖΑ να δουλέψει με σχέδιο και με προοπτική το 2026 στοχεύοντας σε δύο βασικούς τομείς:
Α) Ανάκτηση αξιοπιστίας: «Πιστεύω ότι ο κόσμος έχει ένστικτο και αντιλαμβάνονται εκείνους που λένε πράγματα γιατί τα πιστεύουν και τα αγαπάνε και εκείνους που λένε πράγματα για να κερδίσουν μόνο τις εκλογές». Επίσης τόνισε πως δεν γίνεται να υπόσχεται τα πάντα στους πάντες.
Β) Χτίσιμο ιδεολογικής ηγεμονίας: Αναφέρθηκε και στην αυτοπεποίθηση και την δικαίωση των ιδεών της Αριστεράς, τονίζοντας ότι αν δεν δίνεις τις ιδεολογικές μάχες δεν μπορείς να κερδίσεις την ηγεμονία.
Εκτενής ήταν η κριτική του στο αρχηγοκεντρικό μοντέλο της προηγούμενης περιόδου του ΣΥΡΙΖΑ: «Κατεβαίνω για να είμαι πρόεδρος ως πρώτος μεταξύ ίσων. Δεν πιστεύω ότι αν θέλεις μία κοινωνία με ισότητα και δημοκρατία μπορεί το κόμμα σου να είναι ιεραρχημένο. Επίσης δεν πιστεύω ότι μπορείς να έχεις αδιαμεσολάβητη σχέση με τον λαό, εγώ θα δίνω λόγο στα όργανα του κόμματος. Τέλος, είτε κερδίσω είτε όχι, υπόσχομαι ότι θα προσπαθήσω να είμαι μέλος μίας συλλογικής ηγεσίας».
Αυτές οι αναφορές μοιάζουν να απευθύνονται στο κομματικό (ίσως και ευρύτερα) ακροατήριο, όχι μόνο ως επιχειρήματα του γιατί πρέπει να είναι ο επόμενος πρόεδρος, αλλά και γιατί θα μπορούσε να είναι χρήσιμος ως βασικό συστατικό-στέλεχος της επόμενης ηγεσίας υπό έναν άλλον ή άλλη πρόεδρο.