Η μετεωρολογία έχει κάνει μεγάλα βήματα με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, αλλά η πρόβλεψη δεν είναι «κάτι απλό». Ο γνωστός μετεωρολόγος της ΕΡΤ, με φανατικούς θεατές των προγνώσεών του, Σάκης Αρναούτογλου, μιλά στο Dnews για την επιστήμη του, τα καλύτερα «μοντέλα» πρόγνωσης, τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και τα fake news του διαδικτύου και των social media. Μας επισημαίνει δε, ότι μπορεί οι εφαρμογές των κινητών τηλεφώνων να μην είναι τόσο «εύστοχες», αφού παίρνουν δεδομένα από διαφορετικούς αλγορίθμους, που βασίζονται σε διαφορετικά μοντέλα πρόβλεψης. Προσοχή λοιπόν, όταν ξυπνάτε το πρωί και βλέπετε το κινητό, για να δείτε πως θα «πάει» η ημέρα μετεωρολογικά.
-Σε ποια επίπεδα βρίσκεται σήμερα η Μετεωρολογία, η πρόγνωση του καιρού, από τεχνολογικής πλευράς. Πόσο μπορούμε να «ανιχνεύσουμε» τον καιρό σε βάθος χρόνου;
Με την πάροδο των ετών, η επιστήμη της μετεωρολογίας έχει κάνει σταθερά και σημαντικά βήματα, έχοντας πάρει τη μορφή μιας "σιωπηλής επανάστασης". Εδώ και χρόνια ισχύει ο κανόνας "24 ώρες ανά δεκαετία" που σημαίνει: κάθε δέκα χρόνια, η πρόγνωση του καιρού μπορεί να προβλέπει μία ημέρα πιο μακριά στο μέλλον, έτσι ώστε η πενθήμερη πρόγνωση σήμερα να είναι εξίσου καλή (ή κακή) όπως η πρόγνωση του καιρού για την επόμενη ημέρα πού γίνονταν το 1980. Οι δεκαήμερες προβλέψεις είναι πλέον αρκετά αξιόπιστες κυρίως όσον αφορά στη θερμοκρασία.
-Ποια τεχνολογικά μοντέλα χρησιμοποιούνται σήμερα και ποια είναι ας πούμε πιο «πετυχημένα»; Υπάρχουν χώρες που είναι πιο μπροστά; Πόσο έχει βοηθήσει η τεχνολογία την μετεωρολογία;
Υπάρχουν δύο βασικά μεγέθη μοντέλων: Tα παγκόσμια προγνωστικά μοντέλα (που καλύπτουν ολόκληρη τη Γη) και τα περιοχικά (που καλύπτουν τμήματα της Γης). Κάθε ένα από αυτά τα μοντέλα χρησιμοποιεί ένα σύστημα πλέγματος όπου τα σημεία πρόβλεψης τοποθετούνται σε ένα πλέγμα πάνω στην περιοχή που καλύπτουν. Τα πιο γνωστά παγκόσμια προγνωσικά μοντέλα είναι το GFS (Global Forecast System) από τις ΗΠΑ, και το ευρωπαϊκό ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) με έδρα τη Μ. Βρετανία. Αλλά πολύ αξιόλογα είναι: το βρετανικό OUKMO, το καναδικό GEM, το γιαπωνέζικο JMA, το γερμανικό ICON, το κινέζικο CMA, το κορεάτικο GKS .
Υπάρχουν βέβαια και τα περιοχικά μοντέλα ανά τον κόσμο, και είναι αρκετά σε αριθμό! Για παράδειγμα, στη χώρα μας τα πιο γνωστά είναι το SKIRON, το POSEIDON και το BOLAM. Φυσικά και η τεχνολογία έχει βοηθήσει πάρα πολύ με ολοένα και καλύτερα μετεωρολογικά δεδομένα, πολλά από τα οποία προέρχονται από δορυφόρους, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η υπολογιστική ισχύς των σύγχρονων υπολογιστών όπου και βασίζονται οι πολύπλοκοι υπολογισμοί των αριθμητικών μοντέλων καιρού καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τα δεδομένα ενσωματώνονται σ' αυτά.
-Έχει μπει η τεχνητή νοημοσύνη στην πρόβλεψη του καιρού και με ποιο τρόπο;
Σήμερα περίπου 25 πρότζεκτ στο ECMWF χρησιμοποιούν (ή πρόκειται να χρησιμοποιήσουν) την τεχνητή νοημοσύνη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, διορθώνοντας πχ δορυφορικές παρατηρήσεις ή πιθανά σφάλματα του προγνωστικού μοντέλου στο πλαίσιο της εξομοίωσης δεδομένων, αναβαθμίζοντας την επεξεργασία του μοντέλου για τη βελτίωση των προβλέψεων , βοηθώντας παράλληλα στην εκμάθηση του σφάλματος του μοντέλου στο πλαίσιο της εξομοίωσης δεδομένων για την αύξηση της υπολογιστικής απόδοσής του κλπ.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει δείξει επανειλημμένα θετικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών και στην πρόβλεψη της περιοχής στην οποία μπορεί να ξεκινήσουν. Αρκετές πολιτείες στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν μάλιστα ήδη δορυφόρους που παρατηρούν το χρώμα των φύλλων για να προσδιορίσουν πόσο ξηρή είναι μια δασική περιοχή. Στη συνέχεια, η τεχνητή νοημοσύνη λαμβάνει τα δεδομένα και τα συγκρίνει με τον "χάρτη πρόγνωσης ανομβρίας- ξηρασίας", με ακρίβεια που αγγίζει περίπου το 70%. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και τα νευρωνικά δίκτυα είναι καλοί βοηθοί των επιστημόνων σε αυτό το περίπλοκο έργο. Οι τεχνολογίες αυτές έχουν πολλές δυνατότητες καθώς μπορεί να παρασχεθεί σημαντικός όγκος πληροφοριών στα συστήματα, καθώς αφού αναλύσουν τα δεδομένα που λαμβάνουν, μαθαίνουν να ανιχνεύουν φυσικά φαινόμενα: τυφώνες, καταιγίδες, χιονοπτώσεις και πολλά άλλα. Βέβαια όπως τονίζω κάθε φορά: Καλό θα είναι η πρόγνωση του καιρού να εξελιχθεί τόσο όσο χρειάζεται και όχι περισσότερο χρονικά, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό υπερόπλο στο μέλλον χωρίς να μπορεί κανείς να προβλέψει με ποιόν τρόπο θα μπορούσε αυτό να χρησιμοποιηθεί!
-Πόσο έχει επηρεάσει ήδη το κλίμα, η κλιματική αλλαγή, περιμένουμε χειρότερα;
Καθώς η θερμοκρασία του πλανήτη ανεβαίνει, οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη γίνονται όλο και πιο σοβαρές. Η γεωργία για παράδειγμα, βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με ξηρασίες, πλημμύρες και όλο και πιο συχνά και έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια για έναν συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό. Η βούληση για λύση υπάρχει από αρκετά κράτη αλλά όχι η συνεννόηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να καθυστερήσουμε ούτε λεπτό!
-Έχετε μιλήσει για Fake News, στην πρόβλεψη του καιρού. Πως εμφανίζονται, σε τι είδους μέσα ενημέρωσης και τι αποτέλεσμα έχουν;
Το θέμα των ψευδών τίτλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι καινούργιο. Χειμώνα- καλοκαίρι βλέπει κανείς πολύ συχνά τρομολαγνικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι οποίες μπορεί να απέχουν μια εβδομάδα ή και περισσότερο και να βασίζονται σε εξαιρετικά αβέβαιες ή μεμονωμένες εκτιμήσεις των προγνωστικών μοντέλων και το εξοργιστικό είναι όταν βλέπεις και την φωτογραφία σου στην ανάρτηση αυτή σαν την έκανες εσύ! Είναι clickbait για να τραβήξουν την προσοχή, πολύ απλά.
-Την ερώτηση «τι καιρό θα κάνει σήμερα», σκέφτεται πλέον ο καθένας, μόλις ξυπνήσει. Αποτελεί την πρώτη «συνήθεια» των χρηστών των κινητών, για να «προγραμματίσουν» την ημέρα τους. Πόσο αξιόπιστα είναι αυτά τα μοντέλα και τι προγνώσεις κάνουν χρονικά;
Οι διάφορες εφαρμογές στα κινητά μας λαμβάνουν δεδομένα από διαφορετικούς αλγορίθμους οι οποίοι και βασίζονται σε διαφορετικά μοντέλα πρόβλεψης με διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας και ευστοχίας. Ορισμένες εφαρμογές απλώς αναπαράγουν τις προβλέψεις των αριθμητικών μοντέλων και μάλιστα ανά εξάωρο, οι οποίες και μπορεί να διαφέρουν εντελώς ακόμα και από το ίδιο το μοντέλο. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν η πρόγνωση του καιρού δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση βλέποντας μόνο την πρόγνωση από μια και μόνο εφαρμογή του κινητού μας, μιας και αυτή προέρχεται από ένα και μόνο προγνωστικό μοντέλο το οποίο μπορεί και να μην έκανε σωστούς προγνωστικούς υπολογισμούς!!!
- Είναι μόδα η μετεωρολογία;
Όχι, κατά τη γνώμη μου είναι ανάγκη!