Το μάτι του επισκέπτη που μπαίνει στην εκθεση πέφτει κατευθείαν στην πρώτη συσκευή συζευγμένου φορτίου (Charge-Coupled Device CCD) που τοποθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1986 στο τηλεσκόπιο των 30 εκατ. στο αστεροσκοπείο του Σκίνακα στην Κρήτη αποτελώντας την πρώτη CCD κάμερα που χρησιμοποιήθηκε για την Αστρονομία στην Ελλάδα. Όπως μου εξηγούν οι φοιτητές φυσικής που βρίσκονται στον χώρο, η ιδιαιτερότητά της έγκειται στο γεγονός ότι χρειάζεται ψύξη σε χαμηλή θερμοκρασία μέχρι και -100 βαθμούς Κελσίου για να λειτουργήσει, καθώς και υγρό άζωτο. Η κάμερα αυτή εξυπηρέτησε τους ερευνητές για τουλάχιστον 10 χρόνια μέχρι να αντικατασταθεί από άλλη καινούργιας τεχνολογίας.
Δίπλα ακριβώς η Οστεοαρχαιολόγος-Βιοαρχαιολόγος στο Εργαστήριο Αρχαίου DNA του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας (IMBB-ΙΤΕ), κα. Αργυρώ Ναυπλιώτη που ασχολείται με την ανάλυση ισοτόπων στροντίου στην αρχαιολογία στην Ελλάδα έχει δημοσιεύσει τον πρώτο χάρτη βιοδιαθέσιμων υπογραφών ισοτόπων στροντίου, τον οποίο και έχει απλωμένο μπροστά της για να το δει το κοινό. Η ερευνήτρια είναι επίσης η πρώτη στην αρχαιολογία του Αιγαίου που συνδύασε το στρόντιο με άλλα συστήματα ισοτόπων (οξυγόνο, άνθρακας, άζωτο, θείο).
Ο πρώτος χάρτης βιοδιαθέσιμων υπογραφών ισοτόπων στροντίου στην Ελλάδα
Η ίδια με βάση αυτόν τον χάρτη, που για τις ανάγκες της έκθεσης έχει γεμίσει με χρώματα που υποδεικνύουν την ηλικία των πετρωμάτων σε κάθε περιοχή μπορεί να βρει τη γεωγραφική προέλευση οστικών δειγμάτων. «Ας πούμε ότι έρχονται στα χέρια μας δυο δόντια από ανθρώπινους σκελετούς.
Μπορούμε με βάση αυτόν τον χάρτη να δούμε που έχει περάσει την παιδική του ηλικία το συγκεκριμένο άτομο», εξηγεί ή ίδια. Όπως μού περιγράφει, η έρευνά της εξετάζει σημαντικά αρχαιολογικά ζητήματα της αλλαγής του πολιτισμού, της πληθυσμιακής συνδεσιμότητας και αλληλεπίδρασης, της κινητικότητας, της μετανάστευσης, της παλαιοδιατροφής, της παλαιοπαθολογίας και της κοινωνικής διαφοροποίησης. Αυτή τη στιγμή ηγείται του ευρωπαικού έργου “NEOMATRIX: Ιχνηλατώντας τη Νεολιθική Εξάπλωση στη Μεσόγειο: Μια επιστημονική συλλογικότητα για την προώθηση της έρευνας στην Αρχαιογενωμική και την Εξελικτική Βιολογία στην Τουρκία”, στο IMBB, όπου μελετά την εξάπλωση του Νεολιθικού τρόπου ζωής στην Κρήτη.
Ο ψηφιακός περιηγητής στη Κνωσό
Όλες οι ομάδες του έργουθα συνεργαστούν για να απαντήσουν σε ένα σύνθετο ερώτημα: την Νεολιθική εξάπλωση του ανθρώπου στη λεκάνη της Μεσογείου περίπου 8 χιλιάδες χρόνια πριν από σήμερα. Αυτό είναι ένα πρόβλημα για το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχουν δοθεί ικανοποιητικές απαντήσεις και στο οποίο η ερευνητική κοινοπραξία στοχεύει να απαντήσει μέσα από την αλληλεπίδραση υπολογιστικών και πειραματικών τεχνικών. «Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά στη Νεολιθική περίοδο. Μας ενδιαφέρει να μάθουμε από πού προήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι», λέει.
Περιήγηση στην Κνωσό από τον καναπέ
Σε κάποια άλλη γωνιά της έκθεσης ο μεταπτυχιακός φοιτητής Αντώνης Πρινιανάκης από το εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή, του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας με προσκαλεί να περιηγηθώ με τεχνολογίες AR στο παλάτι της Κνωσού. Ο ψηφιακός περιηγητής μέσα από τη διαδικτυακή πύλη www.knossospalace.gr και τις εφαρμογές της , ολοκληρώνει την εμπειρία των φυσικών επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού και άλλων σημείων στο Ηράκλειο, προσφέροντας πληροφορίες για μεγάλο αριθμό επιλεγμένων θέσεων. Ταυτόχρονα , οι απομακρυσμένοι χρήστες του διαδικτύου έχουν πρόσβαση σε πολύτιμο πληροφοριακό υλικό από την ιστορία της Κρήτης.
Το τετράποδο ρομποτικό σύστημα Εκάτη
Η διαδικασία είναι απλή: ο χρήστης κατεβάζει την εφαρμογή στο κινητό του, μπαίνει στον αρχαιολογικό χώρο, επιλέγει σημεία ενδιαφέροντος και λαμβάνει όλες τις πληροφορίες που θέλει. Αξιοποιώντας τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας, η εφαρμογή μετατρέπει έναν μεγάλο τυπωμένο χάρτη σε μια μοναδική ψηφιακή εμπειρία περιήγησης στο παλάτι της Κνωσού. Με ενσωματωμένες τρισδιάστατες σκηνές, οι χρήστες μπορούν να εξερευνήσουν χώρους του ανακτόρου που δεν είναι ανοιχτοί στο κοινό, να αντλήσουν πληροφορίες για το ανάκτορο και να ενημερωθούν για τον Μινωικό πολιτισμό.
Στην ίδια λογική λειτουργεί και το AugoienTable, ένα πρωτοποριακό σύστημα που ενοποιεί το χάσμα μεταξύ φυσικών και ψηφιακών πληροφοριών και επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με έντυπα έγγραφα. Μέσω διαισθητικών χειρονομιών αφής, εμπλουτισμού του εκτυπωμένου περιεχομένου μέσω προβολής δυναμικών ψηφιακών στοιχείων και κατάλληλου φωτισμού, δημιουργεί μια μοναδική εμπειρία χρήστη, ενώ παράλληλα προωθεί τη συνεργασία και τη δημιουργικότητα. Έτσι μπορεί να αποτελέσει ένα πολυχρηστικό εργαλείο κατάλληλο για ποικίλους τομείς εφαρμογών όπως εκπαίδευση, διαφήμιση και marketing, εξερεύνηση πολιτιστικών και πολιτισμικών πληροφοριών, επαγγελματικές παρουσιάσεις, κ.ά.
Ακριβώς δίπλα ερευνητές στο εργαστήριο Υπολογιστικής Όρασης & Ρομποτικής, του ITE επιδεικνύουν συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που παρατηρούν τους ανθρώπους, τεχνολογίες που είναι εξαιρετικά χρήσιμες για μια πληθώρα εφαρμογών, όπως για παράδειγμα η αναγνώριση χειρονομιών, τα βιντεοπαιχνίδια, η επαυξημένη/εικονική πραγματικότητα και η βιοϊατρική.
Το ρομπότ του ΙΤΕ
Το λένε e-Cattie (Εκάτη) και είναι ένα τετράποδο ρομποτικό σύστημα, με δυνατότητες βάδισης και αναρρίχησης σε ανώμαλα εδάφη, εξολοκλήρου σχεδιασμένο και κατασκευασμένο στο Εργαστήριο Υπολογιστικής Όρασης και Ρομποτικής. Το όνομά του ρομπότ δεν είναι τυχαίο καθώς έχει την ικανότητα να λαμβάνει πολλές μορφές, όπως και η θεότητα της αρχαιοελληνικής μυθολογίας. Η ξεχωριστή, βιολογικά εμπνευσμένη σχεδίασή του, τού επιτρέπει να περπατά και να προσκολλάται σε οποιαδήποτε επιφάνεια ανεξάρτητα από την κλίση, έως και ανάποδα λαμβάνοντας διάφορες μορφές. «Η ιδιαιτερότητα και παράλληλα μοναδικότητα του ρομπότ αυτού είναι ότι μπορεί να περπατάει από επιφάνεια σε επιφάνεια κάθε κλίσης με μεγάλη ευκολία. Ο στόχος μας είναι να το εξελίξουμε σε ένα δίποδο ρομπότ που να έχει δυνατότητες αυτοσυναρμολόγησης ανάλογα με την περίσταση όπου χρησιμοποιείται», εξηγεί ο μηχανικός Μάνος Παπαδάκης.
AugoienTable, ένα πρωτοποριακό σύστημα που ενο ... μα μεταξύ φυσικών και ψηφιακών πληροφοριών
Όπως εξηγεί ο επιστήμονας, οι δυνατότητες της Εκάτης την καθιστούν ένα ιδανικό σύστημα για αποστολές επιθεώρησης, έρευνας και διάσωσης, και συλλογής δεδομένων σε δύσκολα προσπελάσιμες περιοχές. «Θα μπορούσε για παράδειγμα να χρησιμοποιηθεί για να επιθεωρήσει τα φτερά μιας ανεμογεννήτριας ή για να ελέγξει τη λειτουργία ενός αισθητήρα που βρίσκεται σε μεγάλο ύψος», λέει.
Μεταϋλικά που δαμάζουν το φως
Σε έναν από τους χώρους της έκθεσης μπορεί κάποιος να μάθει για την εξέλιξη της Μικροηλεκτρονικής στην Κρήτη: Από τη μίκρο- στην άνοηλεκτρονική, αλλά και για την τρισδιάστατη δόμηση στη μίκρο και νάνο-κλίμακα. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ πειραματίζονται επίσης με τα Μεταϋλικά. Όπως εξηγούν οι ίδιοι ρίχνουν φως πάνω σε αυτά τα υλικά που είναι μέταλλα (π.χ. ασήμι) και παρατηρούν ιδιότητες που δεν υπάρχουν στη φύση, όπως για παράδειγμα είναι το αρνητικό δίκτυ διάθλασης (τα υλικά διαθλούν το φως διαφορετικά). Αυτά τα μεταϋλικά δημιουργούν ευχρηστες πειραματικές διατάξεις, ενώ βρίσκουν πληθώρα εφαρμογών όπως π.χ. στα φωτοβολταικά συστήματα.
Το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών επιδεικνύει, την OceanSoundLab, που είναι μια μοναδική στο είδος της εφαρμογή σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται για ένα διαδραστικό περιβάλλον λογισμικού που εισάγει το κοινό στον κόσμο της υποβρύχιας ακουστικής, με παιχνίδια που παρουσιάζουν με εύληπτο τρόπο το πώς διαδίδεται ο ήχος στο εσωτερικό της θάλασσας. Αντίστοιχα το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής προβάλει το ENSENSIA, που είναι ένα Ευφυές Σύστημα για την παρακολούθηση και την πρόγνωση της Ποιότητας Αέρα (SmartAQ), για εξωτερικούς και για εσωτερικούς χώρους.
Οι στιγμές των ερευνητών
Σε μια ιδιαίτερη γωνιά της έκθεσης ο επισκέπτης μπορεί να δει σημαντικά συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές με σημαντικούς επισκέπτες.Στιγμές που μετουσιώνονται σε τέχνη και αποτυπώνονται στον φωτογραφικό φακό του «Φωτογράφου του ΙΤΕ» Χρήστου Τσουμπλέκα. Ο ίδιος εργάζεται περισσότερο από μια 10ετία στο τμήμα δημοσίων σχέσεων του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και με τους φωτογραφικούς του φακούς αιχμαλωτίζει την αλήθεια των ερευνητών και της Επιστήμης και την μεταφράζει σε τέχνη. Νομπελίστες, Πολιτικοί, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, έλληνες και ξένοι επιστήμονες αλλά και οι περισσότεροι ερευνητές του ΙΤΕ του έχουν χαρίσει τα πιο ωραία «κλικ».
Οι νομπελίστες Venkatraman Ramakrishnan, Konstantin Sergeevich Novoselov και Roger D. Kornberg, ο Γενικός Διευθυντής Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Eric Paquet, ο κορυφαίος αστροφυσικός Rashid Alievich Sunyaev, η καθηγήτρια Μοριακής Αστροφυσικής Ewine van Dishoeck, ο τέως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, Jean-Pierre Bourguignon, είναι ανάμεσα στα πρόσωπα που έχει απαθανατίσει με τον φακό του.