Στο Yale School of Medicine (YSM), ο Kutluk Oktay, MD, PhD , ένας βιολόγος και διευθυντής του Εργαστηρίου Μοριακής Αναπαραγωγής και Διατήρησης της Γονιμότητας, πρόσθεσε πρόσφατα ένα νέο κεφάλαιο στη συζήτηση για την εμμηνόπαυση δημοσιεύοντας έρευνα για την καθυστέρησή της εξαιτίας της κατάψυξης ιστού των ωοθηκών.
Ο Oktay, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη μεταμόσχευση ωοθηκών στον κόσμο με κρυοσυντηρημένο ιστό το 1999, βλέπει ένα μέλλον στο οποίο υγιείς γυναίκες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την κατάψυξη δεκάδων ωαρίων μαζί με τον ωοθηκικό ιστό για να καθυστερήσουν την εμμηνόπαυση για αρκετές δεκαετίες ή και, γιατί όχι, επ’ αόριστον.
Η διαδικασία δεν έχει μελετηθεί ακόμη σε ανθρώπους, αλλά εάν η ανακάλυψη είναι επιτυχής, θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι γυναίκες θα μπορούν να παραμείνουν γόνιμες μέχρι τα 70 τους.
«Για πρώτη φορά στα ιατρικά χρονικά έχουμε τη δυνατότητα δυνητικά να καθυστερήσουμε ή να αναστρέψουμε την εμμηνόπαυση», σχολιάζει ο ίδιος Oktay, ο οποίος είναι και επίκουρος καθηγητής Μαιευτικής, Γυναικολογίας και Επιστημών Αναπαραγωγής στο Yale.
Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά για εάν η καθυστερημένη εμμηνόπαυση μειώνει πραγματικά αυτούς τους κινδύνους για την υγεία.
Ο Oktay υποθέτει ότι αυτοί οι κίνδυνοι μπορεί επίσης να μετριαστούν σε υγιείς γυναίκες που καθυστερούν την εμμηνόπαυση μέσω της κρυοσυντήρησης του ιστού των ωοθηκών, αλλά χρειάζεται πρόσθετη έρευνα για να προσδιοριστούν τα μακροπρόθεσμα οφέλη καθώς και οι κίνδυνοι.
Ένα μαθηματικό μοντέλο προβλέπει την καθυστερημένη εμμηνόπαυση
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από εκατοντάδες προηγούμενες διαδικασίες κρυοσυντήρησης και μεταμόσχευσης ωοθηκών και μοριακές μελέτες για το πώς συμπεριφέρονται τα ωοθυλάκια στον ωοθηκικό ιστό, ο Oktay και οι συνεργάτες του κατασκεύασαν ένα νέο μαθηματικό μοντέλο, που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Obstetrics & Gynecology , για να προβλέψουν το πώς γερνούν οι ωοθήκες και τι προκαλεί την εμμηνόπαυση.
Οι μαθηματικοί ανακάλυψαν ότι εμφυτεύοντας τον ωοθηκικό ιστό μιας γυναίκας που έχει συλλεχθεί προηγουμένως, θα μπορούσαν να ξαναχτίσουν τα ωοθυλάκια που απαιτούνται για την αποκατάσταση της γονιμότητάς τους.
Από τότε που ο Oktay πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση με κρυοσυντηρημένο ιστό, η κρυοσυντήρηση ιστού ωοθηκών έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε ασθενείς με καρκίνο για τη διατήρηση της γονιμότητάς τους πριν από τις θεραπείες τους, οι οποίες συχνά βλάπτουν μόνιμα το απόθεμα ωαρίων στις ωοθήκες και προκαλούν εμμηνόπαυση.
Ωστόσο, η διαδικασία κρυοσυντήρησης δεν πρέπει να συγχέεται με το πάγωμα των βαρίων μιας γυναίκας που της επιτρέπει να μείνει έγκυος αργότερα στη ζωή της αλλά πριν από την εμμηνόπαυση.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας που προτείνει ο Oktay, ο χειρουργός αφαιρεί λαπαροσκοπικά ολόκληρη την ωοθήκη ή τα στρώματα του εξωτερικού φλοιού, το οποίο περιέχει εκατοντάδες χιλιάδες αδρανοποιημένα, ανώριμα ωάρια (γνωστά ως αρχέγονα ωοθυλάκια). Αυτοί οι ιστοί σφραγίζονται και καταψύχονται για μελλοντική χρήση στους -160 βαθμούς Κελσίου και κάποια στιγμή επανεμφυτεύονται κάτω από το δέρμα της ασθενούς.
Εντός 10 ημερών αυτοί οι ιστοί επανασυνδέονται με τα γύρω αιμοφόρα αγγεία και αποκαθιστούν τη λειτουργία των ωοθηκών.
Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου τρεις μήνες, σύμφωνα με το YSM. Το πρόσφατα δημοσιευμένο μαθηματικό μοντέλο που εστιάζει σε υγιείς γυναίκες που υποβάλλονται σε κρυοσυντήρηση ιστού ωοθηκών λαμβάνει υπόψη πολλούς παράγοντες και κυρίως την ηλικία των γυναικών, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στο πόσο μπορεί να καθυστερήσει η εμμηνόπαυση.
«Όσο νεότερο είναι το άτομο, τόσο μεγαλύτερο αριθμό ωαρίων έχει, καθώς και τόσο υψηλότερη είναι η ποιότητα αυτών των ωαρίων, εξηγεί ο Oktay.
Το μοντέλο αφορά γυναίκες μεταξύ 21 και 40 ετών και με βάση αυτό, ο Oktay προβλέπει ότι για τις περισσότερες γυναίκες κάτω των 40 ετών, η κρυοσυντήρηση των ωοθηκών μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την εμμηνόπαυση.
Ειδικά για τις γυναίκες κάτω των 30 ετών, η διαδικασία μπορεί να αποτρέψει την εμμηνόπαυση εντελώς. Επιπλέον, το μοντέλο προσφέρει πληροφορίες σχετικά με την ιδανική ποσότητα ωοθηκικού ιστού για συλλογή. Όσο περισσότερο ιστό αφαιρεί ένας χειρουργός, τόσο το καλύτερο. Ωστόσο, η αφαίρεση υπερβολικού ιστού μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη εμμηνόπαυση.
«Αυτό το μοντέλο μας δίνει τη βέλτιστη ποσότητα ιστού για συλλογή για ένα άτομο μιας δεδομένης ηλικίας», προσθέτει ο Oktay.
Το μοντέλο λαμβάνει επίσης υπόψη τη διαδικασία επούλωσης αφού όταν ένας χειρουργός επιστρέψει τον συλλεγμένο ωοθηκικό ιστό στη γυναίκα, μερικά από τα αρχέγονα ωοθυλάκια χάνονται. Μελέτες σε ζωικά μοντέλα δείχνουν ότι έως και το 60% των αρχέγονων ωοθυλακίων δεν επιβιώνουν μετά τη μεταμόσχευση.
Με τις νεότερες τεχνολογίες, ο Oktay είπε ότι πιστεύει ότι οι χειρουργοί μπορούν να επιτύχουν ποσοστό επιβίωσης έως και 80%. Καθώς η διαδικασία συνεχίζει να βελτιώνεται, ελπίζει να επιτύχει τελικά ποσοστό επιβίωσης ωοθυλακίων 100%.
Έτσι, το μοντέλο υπολογίζει τα ποσοστά επιβίωσης που κυμαίνονται από 40% έως 100%.
Με βάση νέα έρευνα του Oktay και των συνεργατών του, περίπου το 11% των γυναικών βιώνουν όψιμη έναρξη φυσικής εμμηνόπαυσης που συνοδεύεται με καρδιαγγειακές παθήσεις, άνοια, νόσους του αμφιβληστροειδούς, κατάθλιψη και απώλεια οστικής μάζας.
Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά για εάν η καθυστερημένη εμμηνόπαυση μειώνει πραγματικά αυτούς τους κινδύνους για την υγεία.
Ο Oktay υποθέτει ότι αυτοί οι κίνδυνοι μπορεί επίσης να μετριαστούν σε υγιείς γυναίκες που καθυστερούν την εμμηνόπαυση μέσω της κρυοσυντήρησης του ιστού των ωοθηκών, αλλά χρειάζεται πρόσθετη έρευνα για να προσδιοριστούν τα μακροπρόθεσμα οφέλη καθώς και οι κίνδυνοι.