Ο ερευνητής στο ΙΜΒΒ του ΙΤΕ και Αναπλ. Καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Παν. Κρήτης, Παναγιώτης Μόσχου απέσπασε την πρώτη χρηματοδότηση στη βιολογία και βιοτεχνολογία φυτών στην Ελλάδα από το ιδιαίτερα ανταγωνιστικό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας
Ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Παν. Κρήτης, Παναγιώτης Ν. Μόσχου, ο οποίος εργάζεται στη διεπαφή κυτταρικής βιολογίας και μοριακής φυσιολογίας, έλαβε ERC Consolidator grant ύψους 1,9 εκατ. ευρώ για πέντε χρόνια, για να μελετήσει προσαρμοστικούς μηχανισμούς των φυτών στην κλιματική αλλαγή. Και αυτό είναι το πρώτο ERC που χορηγείται στην Ελλάδα στο γνωστικό αντικείμενο της βιολογίας και βιοτεχνολογίας φυτών.
Η κλιματική κρίση απειλεί την ανθρωπότητα έχοντας ως σημαντική συνιστώσα τους καύσωνες, που γίνονται όλο και πιο απρόβλεπτοι και διαρκείς και απειλούν σοβαρά την επισιτιστική μας ασφάλεια, θέτοντας σε κίνδυνο την παραγωγικότητα των καλλιεργειών. Παρόλα αυτά γνωρίζουμε ελάχιστα για το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, τα ζώα μας και κυρίως τις καλλιέργειές μας από αυτούς. Η περαιτέρω κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα κύτταρα «διαβάζουν» και προσαρμόζονται στις αλλαγές στη θερμοκρασία, ή γενικά στις κλιματικές αλλαγές, μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της επισιτιστικής ανασφάλειας. Εκτός αυτού, αυτή η γνώση μπορεί να βοηθήσει στο να απαντήσουμε στο πώς οι οργανισμοί αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους και προσαρμόζονται σε αυτό.
Ο Παναγιώτης Ν. Μόσχου και η ομάδα του στο ΙΤΕ-ΙΜΒΒ πρωτοπορούν στις μελέτες δημιουργίας νέων κυτταρικών σχηματισμών «έκτακτης ανάγκης», οι οποίοι αποθηκεύουν πρωτεΐνες και RNAs που λειτουργούν εναντίον περιβαλλοντικών απειλών. Η ερευνητική ομάδα στο εργαστήριο ανακάλυψε πρόσφατα έναν νέο κώδικα που ελέγχει τη δημιουργία τέτοιων σχηματισμών που χρησιμοποιούνται από τα κύτταρα για γρήγορες και συγχρονισμένες αποκρίσεις σε περιβαλλοντικές απειλές, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του καύσωνα. Επιπλέον, η δημιουργία τους ελέγχεται από συγκεκριμένους μοριακούς ‘διακόπτες’ στα κύτταρα που η ομάδα έχει ταυτοποιήσει, ενώ οι σχηματισμοί αυτοί φαίνεται να είναι σημαντικοί για την προσαρμογή των φυτών.
Το όραμα της ερευνητικής ομάδας είναι να αξιοποιήσει αυτή τη γνώση για να εισαγάγει νέα χαρακτηριστικά σε φυτά ή άλλους οργανισμούς που θα τα καταστήσουν πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή.
Η ομάδα θα αξιοποιήσει ένα οπλοστάσιο μεθόδων που έχει καθιερώσει, για να διερευνήσει το εσωτερικό των σχηματισμών «έκτακτης ανάγκης» και να κατανοήσει τον μηχανισμό λειτουργίας τους. Το επόμενο κρίσιμο βήμα των ερευνητών θα είναι η επανασυγγραφή του κώδικα που ελέγχει τη δημιουργία τους. Η ομάδα θα εφαρμόσει τη μελέτη της, παράλληλα με τα συνηθισμένα μοντέλα, και σε φυτά τομάτας με στόχο τη βελτίωσή τους.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα ευρωπαϊκά προγράμματα ERC είναι από τα πιο ανταγωνιστικά διεθνώς. Οι ερευνητές λαμβάνουν ανταγωνιστική χρηματοδότηση ώστε να εξερευνήσουν τις πιο καινοτόμες και φιλόδοξες ιδέες τους, πραγματοποιώντας έρευνα αιχμής σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους. Αυτές οι χρηματοδοτήσεις εντάσσονται στο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, Horizon Europe. Το Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό έργων που χρηματοδοτούνται από το ERC στην Ελλάδα.
Ποιος είναι ο Δρ Παναγιώτης Μόσχου
Ο Παναγιώτης Ν. Μόσχου απέκτησε πτυχίο Βιολογίας από το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές του στη Μοριακή Βιολογία Φυτών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και πήρε το διδακτορικό του το 2009 στη Μοριακή Φυσιολογία Φυτών μελετώντας τους ρόλους των πολυαμινικών οξειδασών στις καταπονήσεις των φυτών. Το 2010 μετακινήθηκε στη Σουηδία για μεταδιδακτορικό στο Swedish University of Agricultural Sciences μελετώντας τον ρόλο των πρωτεασών στην ανάπτυξη και τον κυτταρικό θάνατο του αυθεντικού είδους «χριστουγεννιάτικου δέντρου» (Ερυθρελάτη). Το 2017 ξεκίνησε την δική του ομάδα του στο ίδιο πανεπιστήμιο και το 2018 εξελέγη Αναπληρωτής Καθηγητής Μοριακής Φυσιολογίας Φυτών στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το 2019 εντάχθηκε στο ΙΤΕ-ΙΜΒΒ ως Συνεργάτης Ερευνητής. Η κύρια επιστημονική του ενασχόληση αφορά τις πρωτεΐνες και τα RNA, καθώς και τις διαφορετικές μορφές τους που αλληλεπιδρούν και συναρμολογούνται σε διακριτές κυτταρικές οντότητες με σημαντικές ρυθμιστικές λειτουργίες στην ανάπτυξη και τις καταπονήσεις. Για τις μελέτες του, έχει λάβει πολλά βραβεία και διακρίσεις, με πιο αξιοσημείωτο το βραβείο από την Federation of European Societies of Plant Physiology. Επί του παρόντος, συντονίζει τρία μεγάλα ερευνητικά προγράμματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Επιστημονικές δημοσιεύσεις του συναντώνται σε διεθνή περιοδικά όπως τα The EMBO Journal, PloS Biology, Developmental Cell και The Plant Cell