Oι επικείμενες αλλαγές στη «διάταξη Τσιάρα» για το ξέπλυμα, χρήματος, ο Τειρεσίας και ασφαλέστερος από ποτέ ο Τιτάν
Η «διάταξη Τσιάρα»
Το 2019, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας, είχε προχωρήσει σε μια νομοθετική παρέμβαση που δεν είχε παγκόσμιο προηγούμενο. Με διάταξη που πέρασε στο ν. 4637/2019 «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις» προβλέφθηκε πως το εγκληματικό προϊόν που προέρχεται από ξέπλυμα χρήματος και έχει δεσμευθεί – «παγώσει» από τις ελληνικές αρχές, επιστρέφεται αυτόματά μετά την παρέλευση 18 μηνών, ακόμη και εάν η υπόθεση είναι σε εκκρεμότητα και δεν έχει υπάρξει τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Η «λογική» του κ. Τσιάρα και των συνεργατών του ήταν πως η δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων δεν μπορεί να παρατείνεται πέραν των 18 μηνών, με το σκεπτικό ότι το ίδιο χρονικό όριο ισχύει και για την προσωποκράτηση, όταν διαπράττονται άλλα εγκλήματα! Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της αλλαγής του νόμου;
Εκατοντάδες εκατομμύρια που ήταν «παγωμένα» με εισαγγελικές διατάξεις και με διατάξεις της Αρχής για το Ξέπλυμα επεστράφησαν στους κατόχους τους, πολλοί εκ των οποίων ήταν κοινοί εγκληματίες. Αν και στην συνέχεια πολλοί εξ αυτών καταδικάστηκαν, τα λεφτά είχαν προλάβει να κάνουν φτερά. Για αυτή την εξέλιξη είχαν προειδοποιήσει τόσο οι εισαγγελικές ενώσεις (πριν τη ψήφιση του νομοσχεδίου), όσο και η Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης (Financial Action Task Force - FATF), η αρμόδια διεθνής αρχή για τους κανόνες της αντιμετώπισης του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος. Αξιωματούχοι της FATF είχαν ξεκάθαρα δηλώσει πως η αυτόματη αποδέσμευση περιουσιακών στοιχείων χωρίς να έχει προηγηθεί η «έκδοση οριστικής δικαστικής απόφασης» (final judicial ruling) εγείρει «σοβαρές ανησυχίες».
Η νέα Κοινοτική Οδηγία
Από το Νοέμβριο του 2019 έχουν παρέλθει πέντε χρόνια και η «διάταξη Τσιάρα» εξακολουθεί να ισχύει. Αλλά δεν θα ισχύσει για πολύ. Γιατί; Διότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προωθούν μια νέα δέσμη κανόνων για τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα, η οποία χθες υπερψηφίσθηκε από την Ευρωβουλή. Η νέα νομοθεσία της ΕΕ επιτρέπει τη λήψη άμεσων μέτρων δέσμευσης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα ύποπτα εγκληματικά περιουσιακά στοιχεία δεν θα εξαφανιστούν κατά τη διάρκεια των ερευνών. Για την κατάσχεσή τους, ο νόμος εισάγει δύο νέες μορφές: κατάσχεση που δεν βασίζεται σε καταδίκη και κατάσχεση ανεξήγητου πλούτου, όταν αποκαλύπτεται κατά τη διάρκεια ποινικής έρευνας και ένα δικαστήριο πιστεύει ότι συνδέεται με εγκληματική δραστηριότητα.
Η νέα οδηγία προβλέπει πως η απόφαση δέσμευσης «παραμένει σε ισχύ μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο να διαφυλαχθεί το περιουσιακό στοιχείο ενόψει πιθανής επακολουθούσας δήμευσης» και πως τα κράτη μέλη πρέπει να «λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή, εν όλω ή εν μέρει, η δήμευση οργάνων, προϊόντων εγκλήματος ή περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από ποινικό αδίκημα κατόπιν οριστικής καταδικαστικής απόφασης, η οποία μπορεί επίσης να εκδοθεί ερήμην». Με απλά λόγια το εγκληματικό προϊόν θα παραμένει «παγωμένο» έως την έκδοση τελεσίδικης ς απόφασης, κάτι που ίσχυε στην Ελλάδα έως και την αλλαγή του νόμου το 2019. Η νέα οδηγία της ΕΕ κάνει ρητή αναφορά σε ένα θέμα, για το οποίο η «διάταξη Τσιάρα» για το 18μηνο αδιαφόρησε. Περιλαμβάνει προβλέψεις που διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα των θυμάτων λαμβάνονται πλήρως υπόψη στο πλαίσιο των διαδικασιών εντοπισμού και δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάκτηση της περιουσίας από τα θύματα και διασφαλίζοντας την αποζημίωσή τους. Στην Ελλάδα το 18μηνο επιτρέπει να εξαφανισθούν τα χρήματα και τα θύματα των κακοποιών και των επιτηδείων να μείνουν ζημιωμένα, απροστάτευτα και εγκαταλειμμένα…
Ασφαλέστερος από ποτέ ο Τιτάν
Από τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοίνωσε χθες ο Όμιλος Τιτάν για το 2023 ξεχωρίσαμε έναν δείκτη που δεν είναι αμιγώς οικονομικός. Πρόκειται για το δείκτη συχνότητας ατυχημάτων που οδήγησαν σε απώλεια χρόνου εργασίας εργαζομένων (Lost Time Injury Frequency Rate - LTIFR). O δείκτης συχνότητας ατυχημάτων που οδήγησαν σε απώλεια χρόνου εργασίας ανά 1.000.000 ώρες εργασίας ανήλθε το 2023 στο 0,35%, όταν το 2022 ήταν στο 0,63% και το 2021 στο 0,91%. Για να καταδειχθεί η μεγάλη πρόοδος που έχει συντελεστεί στον Όμιλο Τιτάν στην αποφυγή ατυχημάτων, αρκεί να αναφέρουμε πως το 2014, δηλαδή πριν δέκα χρόνια, ο δείκτης LTIFR ήταν στο 1,65%. Μέσα λοιπόν σε μια δεκαετία υποχώρησε κατά 78,7%. Η εξέλιξη αυτή είναι παραπάνω από σημαντική, καθώς μιλάμε για μια τσιμεντοβιομηχανία με διεθνή παρουσία και με περισσότερους από 5.000 εργαζομένους.
Το cyber risk του Τειρεσία
Ως γνωστόν, το σύστημα Τειρεσίας είναι η βάση δεδομένων στην οποία καταχωρούνται τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα που κατά το παρελθόν έχουν καταστεί αφερέγγυοι ως οφειλέτες. Η λειτουργία του Τειρεσία μειώνει τον κίνδυνο εξαπάτησης για τις τράπεζες και αυξάνει την πίεση στους αφερέγγυους να καταστούν φερέγγυοι, ώστε να αποκτήσουν ξανά πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Είναι λοιπόν προφανές πως τα πληροφοριακά συστήματα του Τειρεσία είναι μια ευαίσθητη υποδομή. Για το λόγο αυτό και η διοίκηση του Τειρεσία έχει φροντίσει το τελευταίο διάστημα , ώστε η θωράκιση των κεντρικών μηχανογραφικών συστημάτων της εταιρείας να είναι αυξημένη. Κάτι παραπάνω από αυξημένη. Για το λόγο αυτό έχει πραγματοποιήσει δοκιμές «disaster recovery» στη βάση σεναρίου απώλειας των κεντρικών μηχανογραφικών συστημάτων της εταιρείας στο Μαρούσι, έχει κάνει δοκιμές παρείσδυσης (penetration tests) στο σύνολο των συστημάτων υποδομών πληροφορικής, έχει διεξάγει ανάλυση επιχειρησιακών επιπτώσεων και κινδύνων για όλες τις πληροφορίες της εταιρείας, έχει αναβαθμίσει τα συστήματα διασφάλισης διαρροής δεδομένων (Data Leakage Protection) και έχει θωρακίσει τα συστήματα κρυπτογράφησης της. Με απλά λόγια έχει υπό πλήρη έλεγχο τις βασικές πηγές του cyber risk.